W marcu 2021 r. Polska i Węgry złożyły do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskej skargę na tzw. mechanizm warunkowości, który uzależniał wypłatę unijnych środków od przestrzegania zasad praworządności. "Rzecznik generalny TSUE zaproponował, by Trybunał oddalił wniesione przez Węgry i Polskę skargi o stwierdzenie nieważności" - czytamy w opublikowanym dzisiaj komunikacie unijnego sądu.
Rozporządzenie w sprawie uwarunkowań dotyczących praworządności, mające na celu ochronę funduszy UE przed ich ewentualnym niewłaściwym wykorzystaniem, weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. W ramach nowych przepisów nie zaproponowano jednak żadnych instrumentów.
Rada Europejska zwróciła się do Komisji o opracowanie wytycznych dot. stosowania mechanizmu i zastrzegła, że będzie on mógł zostać uruchomiony dopiero po przyjęciu tych wytycznych. Jednocześnie, dwa państwa członkowskie - Polska i Węgry - 11 marca 2021 r. zaskarżyły do TSUE mechanizm warunkowości.
Aby móc zastosować mechanizm warunkowości, uzależniający wypłatę unijnych środków od przestrzegania przez kraj członkowski zasad praworządności, Komisja Europejska musiała czekać na rozpatrzenie skarg przez TSUE.
- Jeśli chodzi o mechanizm warunkowości (w budżecie UE), musimy opracować wytyczne. Jesteśmy w tym procesie. TSUE równolegle musi ocenić wniosek Węgier i Polski, czy ten mechanizm jest zgodny z prawem. (...) Przyjrzymy się wyrokowi
- mówiła w październiku szefowa KE, Ursula von der Leyen.
Dziś w swojej opinii, rzecznik generalny TSUE, Manuel Campos Sanchez-Bordona, stwierdził, że "należy oddalić skargi Polski i Węgier na system warunkowości".
W opiniach Sanchez-Bordona uznał, że mechanizm "wchodzi w zakres uprawnień dyskrecjonalnych instytucji Unii i nie można go uznać za oczywiście błędne, gdyż poszanowanie zasad państwa prawnego może mieć fundamentalne znaczenie dla należytego funkcjonowania finansów publicznych i prawidłowego wykonywania budżetu Unii".
Nadmienił, że mechanizm można zastosować tylko do tych naruszeń, "które mają bezpośredni związek z wykonywaniem budżetu Unii".
"W ocenie rzecznika generalnego mechanizm rozporządzenia jest podobny do innych instrumentów warunkowości finansowej i wykonywania budżetu istniejących w rozmaitych dziedzinach prawa Unii, nie zaś do mechanizmu art. 7 TUE" - czytamy w komunikacie TSUE.
⚖️#TSUE AG M. Campos Sánchez-Bordona: należy oddalić skargi #Polska i #Węgry na mechanizm warunkowości wprowadzony w celu ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego (C-156/21 i C-157/21) #Praworządność pic.twitter.com/B6mbYoaDIt
— Ireneusz Kolowca (@IreneuszKolowca) December 2, 2021
Opinia rzecznika generalnego nie jest jednoznaczna z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE.