Ostra białaczka szpikowa (ang. AML, ang. acute myeloid leukemia) nie jest jedną chorobą – klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia 22 rodzaje ostrych białaczek stanowiących bezpośrednie zagrożenie życia. AML to najczęstszy nowotwór krwi u dorosłych – stanowi ok. 80% wszystkich zachorowań na ostre białaczki. Każdego roku w Polsce zapada na nie ok. 700 dorosłych osób. Choroba dotyka głównie ludzi starszych – średni wiek pacjentów wynosi 67 lat.
Jak rozwija się ostra białaczka szpikowa?
Komórki krwi wytwarzane są w szpiku kostnym, znajdującym się w wewnętrznej, miękkiej część kości. W zdrowym szpiku kostnym ze szpikowych komórek macierzystych powstają trzy typy komórek tworzących krew: krwinki czerwone, krwinki białe oraz płytki krwi. Krwinki czerwone, którym krew zawdzięcza swój kolor, odpowiedzialne są za transport tlenu w organizmie. Dzięki płytkom krwi możliwy jest proces gojenia ran, z kolei krwinki białe pomagają zwalczać infekcje i choroby. W ciele osoby chorej na ostrą białaczkę szpikową w procesie produkcji komórek krwi nadmiernie rozrastają się wczesne i niedojrzałe prekursory białych krwinek tzw. komórek blastycznych. W rezultacie szpik kostny nie jest w stanie wytworzyć wystarczającej ilości zdrowych krwinek. Nieprawidłowe komórki nazywane komórkami białaczkowymi, mogą wypełnić szpik kostny i przedostać się do krwi, a następnie rozprzestrzenić się na części ciała, w tym do mózgu, skóry, śledziony i dziąseł.
Ostra białaczka szpikowa - jakie są objawy?
Pierwsze objawy ostrej białaczki szpikowej są często niecharakterystyczne. Należą do nich m.in. postępujące osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego, zawroty głowy, zasłabnięcia, siniaki, krwawienia z nosa i z dziąseł, przedłużające się krwawienia miesięczne u kobiet, zakażenia bakteryjne i grzybicze.
Objawy wczesne AML można dość łatwo przeoczyć lub pomylić z innymi chorobami. Niejednokrotnie osłabienie czy zawroty głowy tłumaczymy przepracowaniem czy zmęczeniem, infekcje leczymy samodzielnie w domu, a krwawienia z nosa i dziąseł – ignorujemy. Taka postawa odsuwa w czasie konieczną diagnostykę i wdrożenie leczenia. Światowy Dzień Świadomości ostrej białaczki szpikowej to dobra okazja, aby zwrócić uwagę na objawy tej jednostki chorobowej, bo ich znajomość może uratować życie. Mamy nadzieję, że każdy z nas w przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących sygnałów skieruje swoje kroki do lekarza w celu diagnostyki.
- mówi prof. dr hab. n. med. Agnieszka Wierzbowska, kierownik Katedry i Kliniki Hematologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Zazwyczaj ostra białaczka szpikowa wykrywana jest u pacjentów, którzy zgłaszają się do lekarza z powodu zaobserwowania u siebie jednego, dwóch lub trzech objawów będących częścią tzw. triady NZS – niedokrwistości, zakażenia oraz skazy krwotocznej.
Objawia się ona m.in.:
- bladością,
- osłabieniem,
- dusznością wysiłkową,
- zakażeniami bakteryjnymi,
- gorączką,
- krwawieniami,
- czasem również silnymi bólami kości,
- wysypkami.
Podejrzenie ostrej białaczki szpikowej opiera się na danych z wywiadu z pacjentem, badania lekarskiego i morfologii krwi obwodowej2. Kolejnym badaniem jest biopsja szpiku z oceną cytologiczną komórek w mikroskopie świetlnym. Szpik poddawany jest również badaniom cytogenetycznym i molekularnym.
Białacza - ostra, lecz możliwa do leczenia
Ostra białaczka szpikowa jest jednym z najbardziej agresywnych nowotworów układu krwiotwórczego, dlatego w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym liczy się czas. Nieleczona AML może spowodować śmierć chorego w ciągu kilku tygodni. Tymczasem dysponujemy coraz nowszymi metodami leczenia zarówno dla osób młodszych, jak i starszych. W ostatnim czasie dokonuje się znaczący przełom w terapii pacjentów z AML. Poznanie podłoża choroby stworzyło podwaliny do stosowania celowanych terapii, odpowiednio zaprogramowanych dla poszczególnego defektu genetycznego.
