Zdjęcia z opuszczonego KL Auschwitz z 1945 roku
Unikalną rolkę fotografii Marii Chrząszczowej z Auschwitz-Birkenau z 1945 r., prezentowaną po raz pierwszy w całości, współczesne zdjęcia Mikołaja Grynberga z tego samego miejsca oraz oryginalną makietę projektu z 1958 r., upamiętniającego ofiary nazistowskiego ludobójstwa, autorstwa zespołu Oskara Hansena, można oglądać w warszawskiej Kordegardzie od 23 stycznia.
Przekazywanie kolejnym pokoleniom pamięci o tragicznej przeszłości, zwłaszcza w kontekście 75. rocznicy wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau – jednego z najczęściej odwiedzanych przez ludzi z całego świata miejsc pamięci w Polsce – jest naszym obowiązkiem. Wystawa nie tylko upamiętnia eksterminację dokonaną przez niemieckich nazistów, ale też pobudza do refleksji. W przestrzeni Kordegardy pokazujemy dokonania trojga artystów, dla których obóz zagłady jest punktem odniesienia w myśleniu o historii i pamięci. Prezentowane prace inspirują do zastanowienia się i dyskusji nad współczesnymi formami refleksji o Auschwitz jako o miejscu zagłady oraz traumatycznym i przerażającym doświadczeniu ludzkości.
– podkreśla dyrektor Narodowego Centrum Kultury prof. Rafał Wiśniewski.
Trzydzieści trzy czarno-białe zdjęcia Marii Chrząszczowej z grudnia 1945 r. pozwalają na przeniesienie się w czasie i wędrówkę z autorką przez opustoszały obóz. Śledząc jej drogę, mamy unikalną sposobność obejrzenia tego przerażającego miejsca kilka miesięcy po wyzwoleniu. Niewielkich rozmiarów fotografie (ok. 20 cm x 18 cm) zmuszają do skupienia uwagi i koncentracji. Są nie tylko dokumentalnym zapisem śladów niedawnej obecności oprawców i ich ofiar, ale niosą też ze sobą ogromny ładunek emocji. W 1946 r. artystka zaprezentowała zaledwie kilka pojedynczych kadrów z Auschwitz. Wystawa „Pamięć” w Kordegardzie to premierowa ekspozycja wszystkich fotografii, także tych nieostrych, z powstałej wówczas rolki filmu.
Wystawa prezentuje również jedną z najlepszych prac międzynarodowego konkursu na pomnik ofiar faszyzmu w Auschwitz-Birkenau z 1958 r. – „Drogę” zespołu znakomitego architekta Oskara Hansena. Tytułowa droga – przecinający ukośnie obóz 65-metrowy pas asfaltu prowadzący od torów do krematoriów – miała być w zamierzeniu twórców symbolicznym protestem wobec zbrodni. „Droga” nigdy nie została zrealizowana. W Kordegardzie można zobaczyć oryginalną makietę projektu i niektóre z zachowanych plansz konkursowych.
Droga Chrząszczowej i droga Hansena to kompozycje czasoprzestrzenne, odwołujące się do konkretnego momentu. Mówią o obozie jako cmentarzu, miejscu pochówku, ale stanowią również formę pamięci, która „czci minione doświadczenia, a różnorodność ich treści świadczy o solidarności ludzi w proteście przeciw zabieraniu życia” (O. Hansen).
Kontrapunktem do prezentowanych prac są współczesne portrety osób zwiedzających obóz, autorstwa Mikołaja Grynberga (będące częścią projektu „Auschwitz – co ja tu robię?”). Fotografie prezentują różne motywy odwiedzających Auschwitz-Birkenau – od traumatycznych doświadczeń rodzinnych po ciekawość. W artystycznej formie nieostrych zdjęć autor skłania do zadumy na temat naszej odpowiedzialności wobec pamięci o ofiarach i miejsca zagłady. Nieostrość sportretowanych osób na terenie obozu w Auschwitz jest aktem zanonimizowania ludzi współczesnych, porównania ich do ofiar, a jednocześnie podkreśleniem różnicy, odzwierciedlonej w swobodnych pozach i spokoju, który emanuje z miękkich zarysów postaci. Napięcie pomiędzy portretem a świadomością miejsca inspiruje do refleksji na temat indywidualnej postawy wobec zbrodni, która tam się dokonała i stawia pytanie o możliwość przekazania doświadczenia.
Źródło: nck.pl
