Z Egiptu i Mezopotamii pochodzą najstarsze wyroby ze szkła odkryte w Polsce
Mają ponad 3,5 tys. lat i jak wykazały analizy fizykochemiczne pochodzą z Egiptu i Mezopotamii. To przede wszystkim ozdobne paciorki, które noszono jako biżuterię. Naukowcy uważają, że szkło zaczęto produkować ok. 2300 lat p.n.e. w Mezopotamii, ale jego produkcja rozpowszechniła się na Bliskim Wschodzie dopiero ok. połowy II tysiąclecia p.n.e.
Odkryte na naszych ziemiach przedmioty wykonano ok. 1600-1300 lat p.n.e. Pierwsze rodzime warsztaty pojawiły się dopiero w czasach wczesnego średniowiecza.
Do tej pory mogliśmy tylko przypuszczać, skąd pochodzą te szklane ozdoby. Teraz, dzięki analizom fizykochemicznym mamy pewność. Stosując wyłącznie tradycyjną klasyfikację formalną tych przedmiotów, nie byłbym w stanie tego zrobić.
– powiedział dr Tomasz Purowski z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Badania przeprowadzono w ramach grantu sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.
Z czasem tych szklanych przedmiotów było coraz więcej, zwłaszcza po 1300 r. p.n.e. wśród społeczności określanej przez archeologów, jako kultura łużycka. Z XIII-IX w. p.n.e. znanych jest już ponad 3 tys. paciorków. Czasami stanowiły część wieloelementowych kolii. Kolia odkryta w Targowisku (Małopolskie) składała się z ok. 380 paciorków szklanych, bursztynowego rozdzielacza do kolii oraz złotych spiralek.
Najstarsze paciorki szklane wykonywano ze szkła, które było wyraźnie przejrzyste o barwie turkusowej, rzadziej koloru niebieskiego. W I tysiącleciu p.n.e. technologia była już bardziej zaawansowana – paciorki były dodatkowo dekorowane szkłem innej barwy.
Po pierwszej fali przedmiotów szklanych z terenu Bliskiego Wschodu na obecnych obszarach Polski nastąpił zalew wyrobów szklanych z terenów północnej Italii – najnowsze badania wykazały, że znacząco odróżniają się składem chemicznym. Produkcja szkła w północnej Italii zbiegła się z okresem odpowiadającym dużym przeobrażeniom kulturowym na obszarach wschodniośródziemnomorskich.
Wówczas nastąpił m.in. upadek cywilizacji mykeńskiej w Grecji. Produkcja szkła w Italii uzupełniała więc lukę, która powstała na skutek zakłócenia dostaw z terenów Egiptu i Bliskiego Wschodu.
– powiedział archeolog dr Purowski.
Po 800 r. p.n.e. ponownie „na rynek” wróciły produkty z obszaru Bliskiego Wschodu.
Z kolei od połowy III w. p.n.e. trafiły na nasze obszary przedmioty szklane wykonane w środkowonaddunajskich pracowniach celtyckich m.in. bardzo oryginalne bransolety szklane.
Szkła z epoki brązu trafiały na nasze tereny tzw. szlakiem bursztynowym, prowadzącym z Italii, przez Bramę Morawską, do Polski. Zdaniem archeologów wymiana ta odbywała się przez pośredników – nie ma dowodów na to, że szklanymi wyrobami handlowali nad Wisłą np. kupcy egipscy.
Źródło: dzieje.pl
