Ukraina udostępni archiwistom IPN dokumenty zbrodni popełnionej przez NKWD na Polakach

Polskę i Ukrainę łączą wieki sąsiedztwa – trudnego, ale i takiego, z którego możemy być dumni.

– powiedział prezes IPN dr Jarosław Szarek. 

Podkreślił, że dzięki współpracy z archiwami ukraińskimi opublikowano już tysiące stron w języku polskim i ukraińskim (np. w zeszłym roku ukazała się publikacja IPN „Organizacja ukraińskich nacjonalistów w Polsce 1944–1950. Likwidacja struktur kierowniczych”).

Marcin Jurkiewicz/IPN

Jednocześnie prezes IPN ubolewał, że z powodów politycznych „zawieszono” temat upamiętniania czy ekshumacji np. polskich ofiar na Wołyniu. 

IPN zawsze podchodził do tych kwestii w ten sposób, że są tematy trudne, natomiast są inne zagadnienia, wokół których musimy budować. Jesteśmy sąsiadami i trudna przeszłość nie może nas dzielić, tym bardziej, że Ukraina też była ofiarą reżimu totalitarnego – bolszewizmu, komunizmu. Pamiętamy o ofiarach Wielkiego Terroru, dramacie milionów ofiar. Łączą nas ważne rocznice. Za dwa lata będziemy obchodzić rocznicę walk 1920 roku. Dla Polski Winnica to miejsce, gdzie Piłsudski z Semenem Petlurą podpisali porozumienie, pamiętamy o wspólnej obronie Zamościa i powstrzymywaniu bolszewików. To jest temat naszej wspólnej bogatej historii, gdzie możemy się spotkać i wspólnie tę rocznicę obchodzić.

– dodał dr Szarek.  

Dyrektor Archiwum IPN dr Marzena Kruk ma nadzieję, że jesienią pierwsze kopie dokumentów trafią do zasobów IPN, ponieważ już w kwietniu i maju pracownicy Archiwum pojadą na Ukrainę i zaczną prace w zakresie digitalizacji zbiorów.

IPN od lat współpracuje z archiwum SBU, ale to jest nowy etap: po raz pierwszy trafią do nas całe teczki dokumentów ofiar represji wymierzonych w Polaków. W pierwszej kolejności interesują nas dokumenty ofiar „operacji polskiej NKWD” z lat 1937–1938, ale naszym celem jest zebranie kopii dokumentów obrazujących represje z całego okresu komunistycznego. 

– tłumaczyła dr Marzena Kruk.

IPN nie ograniczy się tylko do trzech archiwów obwodowych Ukrainy, zależy mu na zebraniu wszystkich możliwych dokumentów. 

Dzięki współpracy z dyrektorami archiwów będziemy mogli pokazać, nie tylko historykom, dziennikarzom, naukowcom, ale przede wszystkim rodzinom ofiar, co stało się z ich bliskimi w tamtym okresie. Ciągle są takie rodziny, które nie znają losów swoich bliskich. 

– podkreśliła.

Marcin Jurkiewicz/IPN

Dr Lilia Biełousowa, dyrektor Archiwum Państwowego Obwodu Odeskiego nie ma wątpliwości, że to „bardzo duży i ważny projekt”, za który jest wdzięczna m.in. prezesowi IPN dr Jarosławowi Szarkowi i dyrektor Archiwum IPN. 

Ten projekt ma szansę na powodzenie po pierwsze dzięki pomocy materialnej, dzięki skanerom, ktróe dostarczą nam Polacy, ale też dzięki doświadczeniu polskich archiwistów, które zostanie nam przekazane. 

– powiedziała.

Dr Biełousowa podkreśliła też, że w odeskim archiwum jest więcej niż 2 mln spraw, które przedstawiają historię regionu, gdzie mieszka ponad 100 narodowości, w tym Polacy. Zwróciła uwagę, że do dzisiaj w regionie odeskim zachowało się wiele świadectw obecności Polaków, nie tylko nazwy ulic (np. ulica Kołłątaja), ale również dawne pałace – Potockich czy Czartoryskich.

Nasza wspólna historia, Polski i Ukrainy, jest bardzo bogata – dodała Biełousowa, deklarując, że ukraińscy badacze są również zainteresowani badaniem historii Ukraińców, którzy mieszkali w Polsce.

My, Polacy i Ukraińcy, mamy okazję spłacić dług, jaki mamy wobec poprzednich pokoleń. Tydzień przed Wielkanocą robimy pierwszy krok. 

– powiedział dr Wołodymyr Bajdycz, dyrektor Państwowego Archiwum Obwodowego w Chmielnickim. 

Podkreślił, że warunkiem dobrej współpracy Polaków i Ukraińców w przyszłości powinno być wzajemne przebaczenie. Archiwista z Ukrainy powiedział, że przed 100 laty Polacy stanowili ok. 22 proc. populacji na Chmielnicczyźnie. 

W latach 30. reżim totalitarny nie oszczędzał ani Ukraińców, ani Polaków. W sprawach represjonowanych znajdziemy nazwiska polskie i ukraińskie. Ich losy mieszają się również na poziomie rodzinnym. 

– przypomniał.
Dr Jurij Łehun, dyrektor Państwowego Archiwum Obwodowego w Winnicy, wyraził nadzieję, że porozumienie z IPN przyczyni się do polepszenia relacji Polski z Ukrainą. Przywołał słowa amerykańskiego historyka prof. Timothy'ego Snydera, który pisał o Polsce, Ukrainie i Białorusi jako o „skrwawionych ziemiach”.
 

 

Źródło: ipn.gov.pl

#archiwa ukraińskie #porozumienie #IPN #ofiary operacji polskiej