Spłacamy dług wobec Wyklętych
Festiwal Filmowy Niepokorni Niezłomni Wyklęci wyruszył w Polskę z Retrospektywami. Po listopadowym wydarzeniu w Łochowie przyszła kolej na Wyszogród i okolice. 13-14 grudnia 2018 r. odbędzie się drugie spotkanie po X edycji Festiwalu, tym razem w malowniczej dolinie Wisły na Mazowszu. Retrospektywy zawitają w Wyszogrodzie, Chociszewie k. Czerwińska nad Wisłą i w Gałkach k. Płocka. Pokazy ważnych filmów, warsztaty i konkursy dla młodzieży, aktywizacja lokalnych środowisk pozarządowych, wystawy, koncerty i uhonorowanie lokalnych świadków historii to wszystko już od 13 grudnia w powiecie płockim.
Wyszogród i okolice to teren wyjątkowy dla polskiej historii najnowszej. To właśnie w Gałkach 11 lutego 1949 roku 11-osobowy patrol NZW – pod dowództwem sierżanta Wiktora Stryjewskiego ps. Cacko – stoczył ostatnią swoją walkę z Grupą Operacyjną UB i KBW. Dramatycznymi konsekwencjami tego wydarzenia były liczne aresztowania okolicznych mieszkańców, wielu z nich otrzymało wieloletnie wyroki więzienia. Sam odział „Cacka” podczas walki stracił siedmiu partyzantów, w tym łączniczkę Elżbietę Kazanecką ps. Basia, licealistkę płockiego liceum, która nie chcąc oddać się do niewoli żołnierzom KBW, razem ze swym ukochanym Jankiem wysadzili się granatem. Jedyną osobą, która przeżyła walkę, a potem ciężkie więzienie, była „Celinka” Janina Samoraj. Historia ta została przywołana w powstałym przed czterema laty w filmie Arkadiusza Gołębiewskiego „Kochankowie z lasu”. Po latach zapomnienia „Celinka” została „odkryta” na nowo i otoczona opieką lokalnej społeczności z Gałek i okolic. Wydarzenia sprzed lat stały się w tej małej wiosce, głównym motorem licznych wydarzeń społecznych i kulturalnych, promieniując na całe Północne Mazowsze. Jak tłumaczy Wojciech Boratyński, społecznik, inicjator i współorganizator wydarzeń patriotyczno-edukacyjnych, jest tam wiele miejscowości mocno związanych z Niezłomnymi:
Mówiąc to mam na myśli zarówno tych, których mamy w pamięci, jak i tych, którzy są wśród nas. Jeśli mówimy o przeszłości, to myślimy oczywiście o Wyklętych takich, jak żołnierze z oddziału sierżanta Wiktoria Stryjewskiego, pseudonim Cacko, którzy walczyli w tych okolicach, a w Starych Gałkach zostali pojmani. Sierżant Wiktor Stryjewski otrzymał od komunistów 38-krotny wyrok śmierci.
W Retrospektywach w Starych Gałkach będzie uczestniczył syn Wiktora Stryjewskiego – Andrzej, który dwa lata temu na Festiwalu NNW w Gdyni pośmiertnie odbierał za ojca „Sygnet Niepodległości”.
Współcześnie w Starych Gałkach również działają Niezłomni. Należy do nich na pewno Marceli Szkopek. Właśnie z jego inicjatywy powstała m.in. tablica upamiętniająca Żołnierzy
z oddziału „Cacka”. W zasadzie od tego momentu zaczęła powoli wracać na tych terenach pamięć o Wyklętych. Szkopek odnalazł rodziny żołnierzy, a te zaczęły przyjeżdżać do Starych Gałek na uroczystości 1 marca, by wspólnie pielęgnować pamięć o bliskich.
Należy przy tym pamiętać, że w latach 2012-2013 tego rodzaju uroczystości nie było w najbliższej okolicy, więc pan Marceli, jako społecznik działał tak naprawdę sam. Nie było to łatwe zadanie, a mimo wszystko nie poddawał się – zupełnie jak Niezłomni, o których pamięć walczy. Wytrwale skupiał wokół siebie ludzi, zapraszał, tłumaczył, opowiadał historię i z roku na rok zainteresowanych przybywało. Ja miałem zaszczyt dołączyć do tego grona w 2016 roku, kiedy wspólnie zorganizowaliśmy uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Obecnie w corocznych wydarzeniach uczestniczy ok. 400 osób! Są to największe uroczystości na tym terenie.
– dodał Wojciech Boratyński.
Retrospektywy są doskonałą okazją do zainteresowania młodych historią, opowiedzenia im
o Żołnierzach Wyklętych, zachęcenia by z uwagą przejrzeli rodzinne archiwa, porozmawiali z bliskimi o historii swojej rodziny i terenów, na których mieszkają. Dlatego tradycyjnie integralną częścią tego wydarzenia są spotkania z dziećmi i młodzieżą, podczas których może ona wziąć udział w warsztatach i konkursach filmowych („Nagraj dziadka komórką”), modowych oraz oczywiście obejrzeć wartościowe filmy. A tych podczas grudniowych Retrospektyw nie zabraknie.
Widzowie w Wyszogrodzie i Gałkach Starych będą mieli niepowtarzalną okazję, aby obejrzeć film Marii Dłużewskiej „Krótkie popołudnie na Mazurach” – zwycięzcę Złotego Opornika, nagrody głównej X Festiwalu Filmowego NNW, „Ryngraf” Doroty Kani – zdobywcę nagrody im. Janusza Krupskiego. Nie zabraknie też filmów Arkadiusza Gołębiewskiego: „Kochankowie z lasu”, „Inka” oraz „Wolna Rzeczpospolita Łupkowska” – który podczas Retrospektywy będzie miał swoją premierę. Publiczność będzie miała szansę zobaczyć również film Jarosława Krychowiaka „Na skrzydłach nadziei” nagrodzony Złotym Opornikiem w 2014 roku oraz laureatów I i II miejsca konkursu filmowego MDH – film „Miłość nas wyzwoli” Anny Bajun oraz „Historia niezłomnych ojca i syna” Janusza Tomczaka. Retrospektywom będą towarzyszyły dwie wystawy: fotograficzna „Twarze Polski” autorstwa Arkadiusza Gołębiewskiego oraz etnograficzna „Historia Zaklęta w przedmiotach”. A także warsztaty skupiające się na aktywizacji lokalnych środowisk pozarządowych. Ostatniego dnia w Starych Gałkach odbędzie się Gala, podczas której Sygnetami Niepodległości oraz Drzwiami do Wolności zostaną uhonorowani świadkowie historii i lokalni bohaterowie zasłużeni dla tych terenów oraz dla Ojczyzny w walce o wolność. Wydarzenie uświetni koncert Łukasza Juszkiewicza, finalisty The Voice od Poland, który zagra wraz z zespołem. Przywoływanie pamięci o Żołnierzach Wyklętych to nie tylko, jak twierdzą organizatorzy wydarzenia, obowiązek i dług do spłacenia, ale przede wszystkim lekcja dla młodzieży.
W myśl dobrej zasady rzymskiej: słowa uczą, przykłady pociągają, Retrospektywy stanowią wartość samą w sobie, bo zawsze warto uczyć, przypominać i pokazywać bohaterów i wartościowe wzorce osobowe.
– podkreśla Dariusz Umięcki, dyrektor Szkoły Podstawowej w Chociszewie, historyk, społecznik, nauczyciel i wychowawca, zapraszając wszystkich chętnych na pokazy filmów, które odbędą się również w tej szkole.
Cieszę się na myśl, że część Retrospektywy Festiwalu NNW odbędzie się właśnie w Chociszewie. W ten sposób będziemy mogli uczcić jednego z Niezłomnych, ostatniego właściciela majątku – Kazimierza Żółtowskiego, żołnierza Armii Krajowej, który w 1947 roku, musiał uciekać przed komunistami na emigrację do Francji. Tam w 1970 roku zmarł i do swojego Chociszewa nigdy już nie wrócił. Jego postać jest godna przywrócenia zbiorowej pamięci i czynimy to od początku roku – przypominając w 100-lecie odzyskania niepodległości Żółtowskiego i jego rodzinę, bowiem cały ród był bardzo zaangażowany w działalność społeczną i gospodarczą, ale przede wszystkim patriotyczną.
– dodał Umięcki.
Retrospektywa X Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci zaprasza do Wyszogrodu, Chociszewa k. Czerwinska nad Wisła i Starych Gałek 13-14.12.2018 r.
Wstęp wolny.
Retrospektywy odbywają się dzięki wsparciu Programu Operacyjnego FIO.
Źródło: Festiwal NNW, Stowarzyszenie Scena Kultury
