Sezon wykopalisk w 2025 roku w miejscu wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w północno-zachodniej Turcji skupił się na odsłonięciu warstwy późnej epoki brązu, podczas której miała toczyć się wojna trojańska. Zespół, prowadzony przez profesora Rustema Aslana z Canakkale Onsekiz Mart University, już na samym początku prac dokonał znaczących odkryć. Najbardziej uderzające znaleziska to tysiące wygładzonych kamieni skoncentrowanych na niewielkim obszarze tuż za murami pałacu, wraz z grotami strzał, zwęglonymi budynkami i bezładnie zakopanymi ludzkimi szkieletami. Kamienie procy, wygładzone do aerodynamicznej perfekcji, były jedną z najbardziej śmiercionośnych broni epoki brązu. Wystrzeliwane ze skórzanej procy potrafiły z ogromną siła gruchotać ludzkie czaszki.
Ta koncentracja kamieni do procy na tak małym obszarze sugeruje intensywne walki, albo desperacką obronę, albo atak na pełną skalę.
– mówił profesor Aslan.
Znalezione kamienie pochodzą z około 3200 do 3600 lat temu i odpowiadają okresowi, w którym rozgrywała się wojna trojańska, czyli ok. 1184 p.n.e. Badania archeologiczne na wzgórzu Hisarlik rozpoczął w 1863 roku Frank Calvert, następnie w 1871 roku były kontynuowane przez Heinricha Schliemanna, który zasłynął jako odkrywca Troi. Jego pionierska praca udowodniła, że legendarne miasto było prawdziwe, chociaż on sam prowadził agresywne metody wykopalisk uszkodzając ważne warstwy archeologiczne. Wykopaliska Carla Blegena w latach 30. i Manfreda Osmana Korfmanna w latach 80. XX wieku ujawniły podobne dowody gwałtownego zniszczenia na obszarach zwanych Troją 6 i Troją 7.
Starożytna Troja była strategicznie położona w pobliżu Dardaneli, co czyniło ją ważnym i bogatym ośrodkiem handlowym między Europą a Azją. Przez wieki uczeni odrzucali „Iliadę” Homera jako czystą mitologię – poetycką fantazję o Helenie, „która zwodowała tysiąc statków” i słynnym drewnianym koniu, chociaż starożytni historycy Herodot czy Eratostenes twierdzili, że wojna trojańska była wydarzeniem prawdziwym. Współcześni archeolodzy powszechnie zgadzają się, że Troja istniała i przeżyła prawdziwą wojnę podczas upadku epoki brązu, kiedy imperia na Morzu Śródziemnym rozpadły się w wyniku inwazji, buntu i masowej migracji.
Obecne wykopaliska są częścią tureckiego projektu Legacy for the Future, wspieranego przez Ministerstwo Kultury i Turystyki, który ma na celu odkrycie ostatecznego dowodu konfliktu, który urzekł ludzką wyobraźnię.
