Międzynarodowy Dzień Romów uświetniło w Łodzi otwarcie wystawy, na której można zobaczyć zdjęcia z lat 60. ubiegłego wieku, dokumentujące przejście Romów z trybu życia wędrownego na osiadły. Ekspozycję przygotowano na Stacji Radegast, gdzie w latach 1941-44 przywożono Żydów, Romów i Sinti z Europy do getta w Litzmannstadt, a później jego mieszkańców wywożono do obozów zagłady. Dziś jest tu oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
Autorem zdjęć prezentowanych na wystawie jest Andrzej Polakowski. Są one efektem kilku wypraw artysty do miejsc, gdzie - jak wskazują organizatorzy wystawy – „za sprawą ustaw państwowych cygańskie wozy stanęły na zawsze”.
Jedno ze zdjęć Andrzeja Polakowskiego prezentowanych na wystawie
Szef gabinetu politycznego premiera Marek Suski, otwierając wystawę, zwrócił uwagę, że przywołuje ona u wielu osób wspomnienia z dzieciństwa i wspaniałą kulturę romską. „To hołd dla tego wspaniałego sposobu życia, który odszedł do historii” – powiedział Suski, który odczytał też list od premiera Mateusza Morawieckiego skierowany do uczestników obchodów Międzynarodowego Dnia Romów.
W tym dniu pamiętajmy o skomplikowanej, nierzadko o tragicznej, ale dzięki staraniu wielu środowisk, coraz lepiej znanej historii Romów. Pamiętajmy też o aktualnych wciąż wyzwaniach, z którymi zmaga się część tej mniejszości etnicznej.
– napisał premier.
Zwrócił również uwagę, że Romowie żyją na polskiej ziemi od ponad 600 lat.
To wieki kształtowania się bogatej romskiej tradycji, jej pielęgnowania bogatej i unikalnej obyczajowości. To także czas współistnienia naszych narodów. (…) Szczególne miejsce w naszej historii zajmuje Alfreda Markowska „zwana romską Sendlerową”. Pozostaje ona jedną z niezapomnianych bohaterek II wojny światowej - ratując romskie i żydowskie dzieci, dała „piękne świadectwo odwagi i człowieczeństwa”.
Złożono kwiaty przed tablicą znajdującą się na budynku dawnej kuźni, która w Litzmannstadt Getto znajdowała się przy wejściu do obozu cygańskiego, utworzonego w listopadzie 1941 roku.
Święto Romów przypada 8 kwietnia. Tego dnia w 1971 roku w Orpington w pobliżu Londynu po raz pierwszy zebrała się grupa Cyganów i ich sympatyków, by zamanifestować obecność tej grupy etnicznej w społecznościach całego świata i walczyć o jej prawa. Utworzono wówczas Światową Radę Cyganów Romani Union, zatwierdzono hymn Romów („Gelem, gelem”) i przyjęto barwy Romani Union. Postanowiono też, że 8 kwietnia będzie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Romów.