Piłsudski do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego

21 kwietnia 1919 r., w wyniku rozpoczętej kilka dni wcześniej operacji wileńskiej, żołnierze Wojska Polskiego po zaciętych walkach z Armią Czerwoną opanowali Wilno. Miasto od stycznia było w rękach sowieckich. 22 kwietnia obecny w wyzwolonym Wilnie Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał odezwę, w której pisał m.in.

Kraj Wasz od stu kilkudziesięciu lat nie zna swobody, uciskany przez wrogą przemoc rosyjską, niemiecką, bolszewicką – przemoc, która nie pytając ludności, narzucała jej obce wzory postępowania, krępujące wolę, często łamiące życie. Ten stan ciągłej niewoli, dobrze mi znanej osobiście, jako urodzonemu na tej nieszczęśliwej ziemi, raz nareszcie musi być zniesiony i raz wreszcie na tej ziemi, jakby przez Boga zapomnianej, musi zapanować swoboda i prawo wolnego, niczym nie skrępowanego wypowiedzenia się o dążeniach i potrzebach. Wojsko Polskie, które z sobą przyprowadziłem, dla wyrzucenia panowania gwałtu i przemocy, dla zniesienia rządów krajem wbrew woli ludności – wojsko niesie Wam wszystkim wolność i swobodę. Chcę dać Wam możność rozwiązania spraw wewnętrznych, narodowościowych i wyznaniowych, tak jak sami tego sobie życzyć będziecie, bez jakiegokolwiek gwałtu lub ucisku ze strony Polski.

Piłsudski na zajętych obszarach powołał Zarząd Cywilny, na czele którego stanął Jerzy Osmołowski. Do zadań Zarządu należało m.in. ułatwienie miejscowej ludności wybrania własnych przedstawicieli, na podstawie „tajnego, powszechnego, bezpośredniego, bez różnicy płci głosowania".

Rząd litewski w Kownie nie uznał zajęcia Wilna przez Polaków. Komitet Obrony Litwy, w którego skład wchodzili prezydent Antanas Smetona i premier Mykolas Slezevicius, w skierowanej do narodu odezwie stwierdzał:

Żadnego porozumienia z rządem polskim nie ma i być nie może, dopóki Polska nie uzna Litwy w jej naturalnych granicach, dopóki Polacy nie zwrócą nam Wilna.

 

 

Źródło: dzieje.pl

#Wilno #1919 #odezwa Piłsudskiego #riposta Kowna