Najbardziej brawurowa akcja żołnierzy podziemia antykomunistycznego

Więzienie pilnowane było przez ponad 70 strażników uzbrojonych w kilka erkaemów i automatów oraz kilkadziesiąt karabinów i granatów. Pilnujący byli świetnie przygotowani na wypadek ataku, a nawet buntu wewnątrz. Do środka budynku prowadziło jedno wejście, które ubezpieczały gniazda karabinów maszynowych. 

Żołnierze „Siekiery” nawiązali kontakt z kilkoma więźniami oraz pozyskali do współpracy dwójkę strażników więziennych. Zwerbowani do podziemnej konspiracji strażnicy – Irena Odrzywołek i Stanisław Krejcza (dzień przed akcją złożyli przysięgę) – dostarczyli broń do jednej z cel.

Irena Odrzywołek

W więzieniu akcją dowodził żołnierz AK Bolesław Pronobis ps. Ikar. Dzięki pistoletom więźniowie rozbroili strażników i opuścili celę, a następnie otworzyli pozostałe. Równocześnie dwóch żołnierzy „Siekiery”, przebranych za funkcjonariuszy UB, weszło głównym wejściem do budynku. Brawurowo i błyskawicznie obezwładnili strażników, związali komendanta, odcięli komunikację telefoniczną i alarmową. Z pomocą uwolnionych więźniów włamano się do zbrojowni, z której zabrano między innymi karabiny maszynowe. Przed gmachem czekała już ciężarówka z dowódcą oddziału, załadowano na nią broń i 30 uwolnionych żołnierzy, reszta uciekała na własną rękę. Samochód spokojnie przejechał przez miasto. 

Jesienią 1946 r. wojewoda krakowski napisał w raporcie: 

akcja band leśnych na terenie województwa przybrała takie rozmiary, że ich zlikwidowanie przez MO i UB jest niemożliwe.

 

Rozpoczęła się zintensyfikowana akcja polowania na członków oddziału „Siekiery”. Pod koniec roku przypadkowo aresztowano dowódcę, a następnie wyłapywano po kolei żołnierzy. 17 grudnia 1946 roku, dzień przed 21. urodzinami wykonano wyrok śmierci na Irenie Odrzywołek. 
Wszyscy uczestnicy akcji na św. Michała, jeśli nie zginęli w walce, przeszli długie śledztwa i otrzymali wieloletnie wyroki więzienia. Dowodzący akcją „Siekiera” wyszedł na wolność dopiero w roku 1956. 

Jan Janusz ps. Siekiera

W latach 1958-66 władze Krakowa przeprowadziły generalny remont budynków więzienia UB. Przystosowano je do celów muzealnych i przekazano na potrzeby Muzeum Archeologicznego. 

Tablica pamiątkowa na murze okalającym budynek dawnego więzienia

Dziś i jutro na terenie Muzeum odbędą się uroczystości związane z 71. rocznicą odbicia więźniów.

 

 

Źródło: niezalezna.pl

#Ogień #siekiera #Akcja #Kraków #UB #więzienie