III Rzesza, Operacja Polska NKWD, zbiór zastrzeżony – nowe wpisy archiwum IPN
Instytut Pamięci Narodowej na stronie internetowej Inwentarza Archiwalnego opublikował kolejne 66 tysięcy opisów akt ze swojego Archiwum. Inwentarz Archiwalny – dostępny w internecie od 31 grudnia 2012 r. – zawiera obecnie dane dotyczące ponad 2 mln 20 tysięcy jednostek archiwalnych. Uzupełniono go przede wszystkim o kolejne opisy akt wytworzonych przez cywilne organy bezpieczeństwa państwa – w tym pochodzących ze zlikwidowanego tzw. zbioru zastrzeżonego, wojskowy wymiar sprawiedliwości (ponad 21 tysięcy nowych opisów), jednostki i administrację wojskową (ponad 5900 nowych opisów), cywilny wymiar sprawiedliwości (ponad 4500 nowych opisów), archiwa osobiste i kolekcje (ponad 3000 nowych opisów), Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich i jej terenowe ogniwa (ponad 2100 nowych rekordów), wojskowe organy bezpieczeństwa państwa (ponad 1900 opisów), władze okupacyjne i instytucje III Rzeszy Niemieckiej (przybyło ponad 1200 rekordów), instytucje penitencjarne (ponad 600 nowych rekordów), instytucje państwowe i organizacje społeczne (ponad 300 nowych opisów), dział zbiory archiwalne powiększył się o ponad 1600 nowych rekordów.
Większość opublikowanych w inwentarzu opisów akt wytworzonych przez instytucje wojskowego wymiaru sprawiedliwości dotyczy akt dochodzeń i procesów prowadzonych przez wojskowe prokuratury i sądy w latach czterdziestych XX w., kiedy wojskowa jurysdykcja pełniła funkcję jednego z głównych narzędzi represyjnych dyktatury komunistycznej.
Na uwagę zasługują opublikowane opisy kopii cyfrowych akt, pozyskanych z ukraińskich archiwów państwowych w Chmielnickim i Odessie, które dotyczą sowieckich represji wobec Polaków – przede wszystkim ofiar tzw. operacji polskiej przeprowadzonej przez NKWD w l. 1937–1938.
Zwraca uwagę opublikowanie w inwentarzu opisów kopii cyfrowych 40 tomów rękopisów Rudolfa Hoessa (komendanta obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau w l. 1940–1943), sporządzonych przezeń podczas powojennego uwięzienia. Skany rękopisów zostały uzyskane przez Archiwum IPN w 2017 r. z Archiwum Państwowego Muzeum – Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady.
Wśród opublikowanych znalazły się również opisy 108 tomów akt śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Wojewódzką w Warszawie od 1990 r. w sprawie sprawstwa kierowniczego zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki wobec wysokich funkcjonariuszy MSW: Władysława Ciastonia i Zenona Płatka, a także opisy 30 tomów akt odrębnie prowadzonego przez Prokuraturę Wojewódzką w Warszawie śledztwa w sprawie uprowadzenia i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki.
Interesującą okolicznością jest opublikowanie w inwentarzu opisów kopii cyfrowych 28 tomów akt Komisji Likwidacyjnej działającej pod kierownictwem gen. Lucjana Żeligowskiego, powołanej w celu dokumentacji i wyjaśnienia okoliczności zamachu majowego 1926 r. Kopie zostały uzyskane przez Archiwum IPN z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.
Publikacja kolejnej transzy opisów jednostek archiwalnych przewidziana jest na jesień br.
Źródło: ipn.gov.pl
