Śląsk przy Polsce
20 czerwca 2022 r. pierwszy raz obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich. To data, która upamiętnia uroczyste wkroczenie Wojska Polskiego do Katowic. Było to zwieńczenie kilkuletnich zmagań polsko-niemieckich o Górny Śląsk. Na przestrzeni wieków region ten niejednokrotnie zmieniał przynależność państwową. Pod rządami Prus, a później Niemiec doświadczał silnej polityki germanizacyjnej. Na początku XX w. większość mieszkańców nadal jednak posługiwała się językiem polskim.
Traktat wersalski kończący I wojnę światową przewidywał, że o przyszłości regionu rozstrzygnie plebiscyt. Został on wyznaczony na 20 marca 1921 r. Napięcie na Górnym Śląsku utrzymywało się już wcześniej: w latach 1919–1920 doszło tam do dwóch powstań ludności polskiej przeciwko Niemcom. W plebiscycie za Polską opowiedziało się niemal 480 tys. osób, za Niemcami – 707 tys., w tym jednak wielu emigrantów, dowiezionych na głosowanie z głębi Rzeszy. Europejskie mocarstwa – przede wszystkim Wielka Brytania i Włochy – skłaniały się do przyznania Niemcom większości spornego obszaru, w tym ziem najbardziej uprzemysłowionych. W tej sytuacji Polacy raz jeszcze chwycili za broń. Pod wpływem III Powstania Śląskiego, trwającego od maja do lipca 1921 r., paryska Konferencja Ambasadorów podjęła decyzję korzystniejszą dla Polski. Odrodzonej Rzeczypospolitej przypadło 29 proc. obszaru plebiscytowego, w tym jednak tereny gęsto zaludnione, obejmujące większość górnośląskich hut i kopalń.
Objęcie części Górnego Śląska przez polską administrację dokonało się kilka miesięcy później. 20 czerwca 1922 r. oddziały Wojska Polskiego dowodzone przez gen. Stanisława Szeptyckiego uroczyście wkroczyły do Katowic. Żołnierzy witały ozdobne bramy. Na katowickim Rynku przemawiał tego dnia Wojciech Korfanty – długoletni bojownik o polskość Górnego Śląska.
Niesłychany entuzyazm na Górn[ym] Śląsku. Wojska nasze wkroczyły tryumfalnie wśród powodzi kwiatów i sztandarów. Polska zyskała połać kraju najbogatszą, posiadającą potężne pokłady węgla, rudy cynkowe i ołowiane, sól, siarkę, bardzo poważną produkcyę surowca żelaza […]. Nasz stan gospodarczy znacznie się podniesie, bilans handlowy się poprawi.
– pisał „Ilustrowany Kuryer Codzienny”.
20 czerwca 2022 r. po raz pierwszy obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich.
Polsko-niemieckie zmagania o Górny Śląsk od lat stanowią przedmiot badań Instytutu Narodowego – w ramach projektu „Powstania śląskie 1919–1921”, realizowanego przez Oddział IPN w Katowicach. Efektem są liczne publikacje:
https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/142669,Publikacje-IPN-na-temat-powstan-slaskich.html
Źródło: ipn.gov.pl
