Przywróćmy Im twarze i imiona
Obława Augustowska to największa zbrodnia dokonana na Polakach po II wojnie światowej. Jej ofiarą padli głównie młodzi ludzie, pełni pasji i planów na przyszłość, z punktu widzenia sowieckich okupantów i ich kolaborantów stanowiący przeszkodę w utrwalaniu systemu komunistycznego. Co dodatkowo wzmacnia wymiar tej tragedii, rodziny ofiar przez ponad 50 lat nie mogły upomnieć się o prawdę o swych bliskich. W Augustowie i na Suwalszczyźnie ofiary Obławy określa się mianem „Lipcowych”.
W lipcu 1945 r. oddziały Armii Czerwonej przy pomocy Wojska Polskiego oraz funkcjonariuszy i współpracowników Urzędu Bezpieczeństwa przeprowadziły szeroko zakrojoną akcję pacyfikacyjną na terenie Puszczy Augustowskiej i jej okolic, określaną mianem Obławy Augustowskiej. Ze strony sowieckiej w operacji uczestniczyli: jednostki 50. armii III Frontu Białoruskiego, Wojsk Wewnętrznych NKWD oraz funkcjonariusze kontrwywiadu wojskowego „Smiersz”. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Milicji Obywatelskiej i miejscowi konfidenci wspomagali działania Sowietów jako przewodnicy i tłumacze, asystowali także przy przesłuchaniach.
Oddziały sowieckie przetrząsały lasy i wsie, aresztując podejrzanych o kontakty z polską partyzantką niepodległościową. Nie znamy dokładnie ani daty początkowej, ani końcowej operacji – najczęściej umieszcza się ją między 12 a 28 lipca. W sumie zatrzymano kilka tysięcy osób, część z nich więziono i poddawano brutalnemu śledztwu. Ok. 600 osób nigdy nie powróciło do domów i do dziś nie są znane ich losy. Najprawdopodobniej wszyscy zostali pozbawieni życia na podstawie tej samej decyzji i należy ich uznać za ofiary Obławy Augustowskiej.
Możliwe, że miejsce stracenia i wiecznego spoczynku tych osób znajduje się w pobliżu granicy, po stronie białoruskiej. Pewne jest, że zamordowano ich przy akceptacji najwyższych sowieckich władz politycznych. Strona polska od wielu lat prowadzi starania o ustalenie losów osób zaginionych w obławie.
Jak co roku Instytut Pileckiego zaprasza na obchody Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, które rozpoczną się o godz. 16:00 na terenie Domu Turka w Augustowie, gdzie nastąpi oficjalne odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej – nowej instalacji artystycznej z nazwiskami Ofiar. Mur Pamięci zaprojektowany został przez Tomasza Trzupka, który tak mówił o swojej pracy:
Koncepcja muru pamięci opiera się na przedstawieniu idei skraju lasu, który jest jednocześnie miejscem kaźni i schronienia. Puszcza łączy nasze wspólnotowe wyobrażenie o tym co wartościowe i ponadczasowe. Zależało nam na stworzeniu miejsca, które nie ma wyłącznie negatywnych konotacji, ale mówi o ofierze i poświeceniu dla wspólnego dobra i lepszej przyszłości. Ważne było dla nas związanie tego projektu z konkretnym miejscem w którym ma powstać, dlatego dużo przestrzeni poświęciliśmy na zieleń, która ma wyrastać spomiędzy rzeźbiarsko opracowanych stalowych drzew. To miejsce jest otwarte na indywidualne upamiętnienie ofiar, poprzez wplecenie np. kwiatka czy wstążki koło nazwiska osoby nam bliskiej.
Następnie uczestnicy uroczystości wspólne odśpiewają pieśni partyzanckie oddziałów Armii Krajowej walczących w Puszczy Augustowskiej. O godzinie 17:30 nastąpi wmurowanie kamienia węgielnego. O godz. 18:00, odbędzie się uroczysta Msza Święta w intencji Zamordowanych i Ich Rodzin w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie. Podsumowaniem uroczystości, o godz. 19:00, będzie VII Publiczne Odczytywanie Nazwisk Ofiar Obławy Augustowskiej: „Przywróćmy Im twarze i imiona”.
Źródło: instytutpileckiego.pl; niezależna.pl; ipn.gov.pl
