Noc Kryształowa i pogromy w Niemczech
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku bojówki SA i oddziały SS zaatakowały ludność żydowską zamieszkującą Niemcy. Doszło do masowego palenia synagog i niszczenia żydowskiego majątku. W historiografii to wydarzenie określa się mianem „Nocy Kryształowej” (niem. Kristallnacht), od odłamków szkła i kryształów ze zniszczonych witryn żydowskich sklepów i okien mieszkań. Za początek tych wydarzeń należy uznać „Polenaktion”, czyli deportację polskich Żydów z Niemiec do Polski pod koniec października 1938 roku – pisze na swoich stronach IPN.
Największa liczba deportowanych Żydów (ponad 6 tys. osób) trafiła do polskiego Zbąszynia, gdzie został zorganizowany obóz tymczasowy, funkcjonujący do końca sierpnia 1939 r. M.in. trafiła tam z Hanoweru rodzina Grynszpanów, która o swojej sytuacji i traumatycznych przeżyciach poinformowała mieszkającego w Paryżu Herszela Grynszpana. 7 listopada udał się on do niemieckiej ambasady w Paryżu, prosząc o rozmowę z ambasadorem. Został przyjęty przez sekretarza ambasady Ernsta vom Ratha, do którego pięciokrotnie strzelił w akcie zemsty. Rath po dwóch dniach zmarł w wyniku odniesionych ran.
Herszel Grynszpan
9 listopada 1938 r., na wieczornym spotkaniu członków NSDAP w Monachium, Joachim Goebbels wygłosił przemówienie z okazji obchodzonej 15. rocznicy puczu monachijskiego, w którym wezwał Niemców do wzięcia sprawiedliwości w swoje ręce. Przemowa zbiegła się w czasie z wieścią o śmierci niemieckiego dyplomaty, a dowódcy SA i SS odczytali ją jako brak sprzeciwu w przypadku zajść antyżydowskich. Dało to pretekst do rozpoczęcia akcji, inspirowanej i legitymizowanej przez władze partyjne i państwowe.
W wyniku Nocy Kryształowej spalono ponad 200 synagog i zbezczeszczono liczne żydowskie cmentarze, ponad 7500 sklepów prowadzonych przez Żydów zostało zniszczonych, prawdopodobnie 91 osób narodowości żydowskiej zostało zamordowanych, a tysiące wywieziono do obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie, Dachau i Sachsenhausen. Szkło z zniszczonych lokali żydowskich, produkowane ówcześnie jedynie w Belgii, odpowiadało półrocznej produkcji zakładów belgijskich.
Działania dyskryminacji Żydów, które były widoczne od 1933 r., a nasiliły się po wydarzeniach z 9–10 listopada 1938 r., miały obrzydzić ludności żydowskiej pobyt w Niemczech i przymusić ją do emigracji z III Rzeszy. 12 listopada Herman Göring oświadczył, że kwestia żydowska odtąd będzie rozpatrywana kompleksowo i ostatecznie zostanie doprowadzona do końca.
Źródło: ipn.gov.pl
