Niejaka Tapputi z Mezopotamii jest pierwszą znaną nam z imienia kobietą perfumiarzem i chemikiem. Około 3200 lat temu produkowała perfumy, których formułę zapisaną na tabliczkach odtworzyli niedawno tureccy naukowcy współpracujący z Akademią Zapachu i Stowarzyszeniem Kultury Zapachu. Najpierw przeprowadzono badania nad metodami Tapputi, a następnie możliwie jak najdokładniej powielono jej pracę.
Podczas wykopalisk w południowej Turcji znaleziono dwie tabliczki z pismem klinowym, na których powtarzało się imię Tapputi-Belatekallim (Belatekallim znaczy „kobieta nadzorca pałacu”). Tabliczki datowano na 1200 rok p.n.e. Na jednej z nich jest napisane, że Tapputi była perfumiarzem i pracowała dla królów. Druga, choć w połowie zniszczona, mówi o pracy z asystentką i o procesie destylacji. Obie przyniosły istotne i szczegółowe informacje o wytwarzaniu doskonałych perfum, recepturach i kolejnych krokach podczas pracy. Tapputi używała kombinacji różnych rodzajów kwiatów, olejku, tataraku, cyprysa, mirry, chrzanu, przypraw i balsamu. Pracowała przy pełni księżyca i zwracała uwagę na układ gwiazd na niebie. Mieszała swoje mikstury z wodą lub innymi rozpuszczalnikami, destylowała je, a następnie wielokrotnie filtrowała, aby stworzyć czystszą i przyjemniej pachnącą formułę perfum. Naukowcy postanowili odtworzyć w całości jeden z zapachów. Trudność polegała na tym, że niektóre rośliny i pojemniki używane 3200 lat temu nie mają obecnie swojego odpowiednika. Nie wiadomo było na przykład co to jest, używany podczas destylacji, „statek” („hirsu”).
Na tabliczkach byliśmy w stanie znaleźć odpowiedzi na pytania, takie jak sposób był produkowany zapach i jak przebiegał proces destylacji. Każdy kolejny znak klinowy dostarczał nam nowych emocji… Kiedy wreszcie po laboratorium rozniósł się zapach, poczuliśmy się jak podróżnicy w czasie.
– opowiadała światowej sławy ekspert ds. starożytnych zapachów Bihter Türkan Ergül w wywiadzie dla Hurriyet Daily News.
Jako Stowarzyszenie Kultury Zapachowej utrzymujemy przy życiu tradycje zapachowe, które istniały na tych ziemiach od 8 tysięcy lat.
– dodała.
Podczas wielu wykopalisk odkopano setki tabliczek, które mówiły o produkcji zapachów w starożytnej Mezopotamii. Kulturę zapachową na ziemiach tureckich bada wraz z Ergül jeszcze 15 ekspertów m.in. prof. Mehmet Önal, archeolog z Uniwersytetu Ozyegin, który kierował wykopaliskami w Harran, oraz profesor Cenker Atila, archeolog z Uniwersytetu Sivas Cumhuriyet i ekspert od starożytnej ceramiki, szkła i perfum. Naukowcy mają nadzieję, że w nadchodzących latach odtworzą inne perfumy produkowane tysiące lat temu przez tę niezwykłą kobietę.