Czołg TK z twierdzy w Belgradzie
Lekkie bezwieżowe czołgi rozpoznawcze typu TK i TKS stanowiły najliczniejszą grupę pojazdów pancernych, używanych przez Wojsko Polskie w kampanii wrześniowej. Do naszych czasów przetrwało zaledwie kilka sztuk, przy czym najwięcej oryginalnych elementów posiada czołg eksponowany w twierdzy Kalemegdan w Belgradzie – pisze na swojej stronie Instytut Polonika.
Znajdujący się na ekspozycji w twierdzy Kalemegdan czołg jest jednym z nielicznych zachowanych czołgów typu TK i TKS. Należy on prawdopodobnie do niewielkiej serii TKF, tj. modelu TK wyposażonego w silnik FIATa. Dokładne odtworzenie historii tego czołgu jest niestety niemożliwe, ale istnieje hipoteza, zgodnie z którą trafił on na Węgry we wrześniu 1939 r. wraz z 10. Brygadą Kawalerii, a później był używany przez armię węgierską w walkach przeciwko partyzantom jugosłowiańskim. W zbiorach węgierskich zachowała się fotografia z września 1939 r. przedstawiająca internowanych żołnierzy płk. Maczka m. in. z dwoma czołgami TKF. Niewykluczone, że jeden z nich to właśnie zachowany do dzisiaj egzemplarz z Belgradu. Istnieje też przypuszczenie, że czołg ten mógł należeć do grupy kilkunastu wozów przekazanych przez Niemców do oddziałów chorwackich, także walczących z partyzantką jugosłowiańską. Ze wszystkich znanych, zachowanych do dzisiaj czołgów TK i TKS znajduje się on w najlepszym stanie. Posiada cały pancerz i układ jezdny, brakuje natomiast wyposażenia wnętrza (w tym silnika) i oznaczeń identyfikacyjnych. Porównywalny stan zachowania ma jeszcze TKS eksponowany w Muzeum Czołgów w Kubince pod Moskwą.
Marcin Szala (Wiki Commons)
Dużą część czołgów rozpoznawczych TK i TKS zdobyli Niemcy. Szacuje się, że kilkadziesiąt, a może nawet ponad 100 wozów, przeszło remont i trafiło do służby w Wehrmachcie i niemieckich jednostkach policyjnych. Część z nich Niemcy z czasem przekazali swoim sprzymierzeńcom, np. oddziałom chorwackim. Na drugorzędnych terenach działań wojennych (np. w Finlandii i na Bałkanach) pojazdy te służyły w zasadzie aż do zakończenia II wojny światowej.
Niewielka część polskich pojazdów pancernych została ewakuowana do Rumunii i Węgier z wycofującymi się oddziałami polskimi. Wraz z 10. Brygadą Kawalerii Pancerno-Motorowej płk. Stanisława Maczka na Węgry trafiło kilkanaście czołgów TK i TKS, które zostały wcielone do armii węgierskiej.Kilkanaście pojazdów zdobyła też Armia Czerwona.
II wojnę światową przetrwało zaledwie kilka czołgów TK i TKS, każdy z nich jednak w stanie niekompletnym. Część z tych wozów była używana po wojnie we Francji czy w Skandynawii w charakterze ciągników rolniczych, co zazwyczaj wiązało się z likwidacją części opancerzenia.
Historię powstania czołgu można przeczytać na stronie www.polonika.pl
Źródło: polonika.pl
