Cenne starodruki i dokumenty w Książnicy Podlaskiej
XVIII-wieczny starodruk i dokumenty z XIX i XX wieku związane z Podlaskiem oraz pierwsze wydanie powieści „Bene nati” Elizy Orzeszkowej kupiła na aukcjach antykwarycznych do swoich zbiorów Książnica Podlaska w Białymstoku, największa biblioteka w północno-wschodniej Polsce. Nowe nabytki trafiły do działu zbiorów specjalnych tej instytucji.
Jak powiedziała rzecznik Książnicy Justyna Sawczuk, instytucja śledzi różne aukcje antykwaryczne i stara się znajdować te pozycje, które są ważne dla historii i kultury regionu. W ostatnim czasie udało się się to kilkakrotnie. Jednym z nich jest, datowany na 22 września 1791 r. kwit na podymne i półpodymne z dóbr wieyskich królewskich dobra Rybniki. Dokument ten to rodzaj deklaracji, iż z dóbr Rybniki zostanie pobrane tzw. podymne, czyli podatek pobierany od każdego gospodarstwa. W dokumencie znalazła się też wysokość podatku oraz wysokość poszczególnych rat do zapłaty. Dwa XIX-wieczne dokumenty to dane statystyczne guberni łomżyńskiej z 1892 r. oraz wypis z herbarza Korona Polska Kaspra Niesieckiego, dotyczący herbu Pomian, wystawiony dla Bartłomieja Sakowskiego około 1800-1802 r. Jak mówi Sawczuk, wypis miał być potwierdzeniem szlachectwa niejakiego Bartłomieja Sakowskiego, który w źródłach przedrozbiorowych został odnotowany jako szlachcic ziemi mielnickiej.
Kuriozum tego dokumentu polega na tym, że nigdy nie istniał ród Sakowskich herbu Pomian. Herbarz Niesieckiego nie obejmował wielu rodzin szlacheckich i ich herbów, nie było tam także rodziny Sakowskich, dlatego herb Pomian został wypożyczony przez Bartłomieja Sakowskiego od rodziny Sakowiczów, która w tymże herbarzu figurowała.
– opowiadała Sawczuk.
Książnica nabyła też zestaw jednodniówek z 1954 r.
Jednodniówki zawierają anonimowe teksty propagandowe piętnujące kułaków, pijaków i bumelantów, wymieniając ich z imienia i nazwiska i wychwalające gospodarzy nowej epoki.
– dodała Sawczuk.
Oprócz dokumentów, w zbiorach Książnicy znalazło się też pierwsze wydanie powieści Elizy Orzeszkowej Bene nati. Powieść wiejska z 1891 r. z przedmową doktora Piotra Chmielowskiego, rysunkami Piotra Stachiewicza i portretem autorki.
Na początku roku do zbiorów Książnicy trafił kupiony na aukcji antykwarycznej starodruk z 1792 r. Pieśni nabożnych Franciszka Karpińskiego, poety związanego z Białymstokiem. Zawarte w dziele pieśni Kiedy ranne wstają zorze i Wszystkie nasze dziennie sprawy, a także kolędę Bóg się rodzi, poeta napisał właśnie w tym mieście.
Źródło: pap.pl
