70 lat temu powołano Biuro Specjalne MBP
70 lat temu, 2 marca 1950 r., władze komunistyczne powołały Biuro Specjalne w ramach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Celem BS, przekształconego później w Departament X MBP, były kontrola struktur partyjnych oraz przeprowadzenie szeroko zakrojonej czystki wymierzonej w przeciwników Bolesława Bieruta i jego otoczenie.
Już jesienią 1948 r. w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego rozpoczęto tworzenie „Grupy Specjalnej”, której celem było tropienie „wrogów ludu” wewnątrz struktur władzy. Oficjalnie formację tę powołano po decyzji sekretariatu KC 24 lutego 1949 r. W tym samym czasie na szczytach nowego kierownictwa PPR (Bierut, Jakub Berman, Hilary Minc) analizowano dokumenty, które mogły zostać użyte przeciwko otoczeniu Gomułki. Miały one stworzyć wizję współpracy części PPR ze służbami specjalnymi II RP, Polskim Państwem Podziemnym, gestapo oraz wywiadami zachodnimi. W drugiej połowie 1949 r. funkcjonariusze bezpieki oddelegowani do pracy w Grupie Specjalnej rozpoczęli aresztowania funkcjonariuszy reżimu związanych z Gomułką. Większość z nich trafiała do tajnego więzienia w willi w podwarszawskim Miedzeszynie lub więzienia mokotowskiego.
Po kilku miesiącach działalności w Biurze Specjalnym było zatrudnionych ok. 115 funkcjonariuszy. W statucie BS (nazywanego w niektórych dokumentach Biurem do spraw Szczególnej Wagi) zapisano: „Zadaniem Biura jest pomoc Partii w ujawnianiu i likwidowaniu obcych agentur i ugrupowań antypartyjnych, które w warunkach zaostrzającej się walki klasowej powstają, względnie są nasyłane do Partii przez wrogie ośrodki dyspozycyjne dla szpiegostwa i dywersji, a których nie udaje się ujawnić i zlikwidować normalną drogą partyjną”. Funkcjonariuszom zapewniono też możliwość prowadzenia kartoteki podejrzanych członków PZPR, także na podstawie „kompromitujących materiałów”. Wszystkie działania Biura mogły być podejmowane jedynie „za zgodą” Sekretariatu KC PZPR, a więc de facto otoczenia Bolesława Bieruta.
Szybka rozbudowa struktur Biura Specjalnego doprowadziła 30 listopada 1951 r. do jego przekształcenia w Departament X. Częścią nowej jednostki stał się Wydział VII Departamentu V MBP nadzorowany przez słynną Julię Brystygier. Nowy departament zyskał również komórki terenowe (Wydziały X) w ramach Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego. Pozwoliło to podwładnym Anatola Fejgina na poddawanie kontroli wszystkich struktur partii. Stopniowo Wydziały X zyskiwały duży zakres samodzielności i stawały się narzędziem lokalnych rozliczeń wewnątrz PZPR. Sam Departament X na poziomie centralnym do końca swego istnienia pozostał pod ścisłą kontrolą kierownictwa PZPR.
Źródło: pap.pl
