Jak wynika z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2021 r., w ostatniej dekadzie w Polsce ubyło 800 tys. rodzin (7,4 proc.). Spada też liczba małżeństw. Statystyki są niepokojące, ale rząd robi ukłon w stronę osób pozostających w nieformalnych związkach.
W połowie grudnia projekt, za którego przygotowanie odpowiadała Katarzyna Kotula, była minister ds. równości, obecnie w randze sekretarza stanu, został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów.
Zastąpił on projekt ustawy o związkach partnerskich (również Kotuli), opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji w październiku ubiegłego roku. Zakładał on wprowadzenie zmian w ponad 200 obowiązujących obecnie ustawach. Osoby, które zawarłyby związek partnerski – zarówno tej samej, jak i różnej płci – mogłyby przyjąć wspólne nazwisko, rozliczać się razem w urzędzie skarbowym, zyskałyby także prawo do informacji medycznej na swój temat, dziedziczenia po sobie i pochówku partnera lub partnerki. Nie trafił jednak pod obrady Rady Ministrów, ponieważ sprzeciw wobec jego zapisów zgłaszali politycy PSL.
Umowa przed notariuszem - tam można też... ją rozwiązać
Proponowane obecnie regulacje przewidują, że umowę będą mogły u notariusza zawrzeć dwie osoby pełnoletnie, bez względu na płeć. Umowa zawarta przed notariuszem, rejestrowana w urzędzie stanu cywilnego, umożliwi stronom m.in. wybór ustroju majątkowego, ustanowienie obowiązku alimentacyjnego, uzyskanie prawa do korzystania ze wspólnego mieszkania oraz nadanie drugiej osobie uprawnień do dostępu do informacji medycznych i działania jako pełnomocnik w sprawach codziennego życia.
Projektowane przepisy przewidują także możliwość dołączenia testamentów stron umowy, co pozwoli na zabezpieczenie ich wzajemnych interesów na okoliczność śmierci. Rozwiązanie umowy będzie możliwe przed notariuszem. Ponadto umowa będzie ustawać w przypadku śmierci lub w przypadku wstąpienia w związek małżeński przez osoby, które zawarły ze sobą umowę.
Wedle autorów projektu instytucja umowy o wspólnym pożyciu będzie dostępna także dla osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną, które zgodnie z obowiązującym obecnie prawem nie mogą zawierać związków małżeńskich.