Wyszukiwanie

Wpisz co najmniej 3 znaki i wciśnij lupę
Kultura i Historia

„Panorama Siedmiogrodzka” – 39 fragmentów dzieła zidentyfikowano na świecie

„Panorama Siedmiogrodzka” przedstawiała zwycięską bitwę o Sybin w 1849 roku, w której oddziałami węgierskimi dowodził gen. Józef Bem. Została namalowana przez polskich i zagranicznych artystów pod kierownictwem Jana Styki w 1897 r. Dzieło zamówili Węgrzy z okazji 50. rocznicy Wiosny Ludów. Panoramę malowano w budynku Rotundy we Lwowie, w którym powstawała wcześniej „Panorama Racławicka”. Obie Panoramy miały takie same wyniary – 120 m obwodu i 15 m wysokości.

Po raz pierwszy dzieło pokazano w rotundzie na terenie budapesztańskiego Parku Varosliget w marcu 1898 roku,  w 50. rocznicę wybuchu węgierskiego powstania przeciwko Austriakom. Towarzystwo akcyjne założone w celu sfinansowania kosztów namalowania panoramy przeliczyło się jednak, co do spodziewanych zysków z publicznych prezentacji. Dlatego Jan Styka, nie widząc szans na wyegzekwowanie od zleceniodawców umówionej sumy, zwinął obraz na walec i w 1900 roku wywiózł na ziemie polskie. Panoramę pokazywano publiczności w Warszawie w rotundzie przy ul. Karowej.

Ostatecznie Styka podjął decyzję o pocięciu Panoramy na kilkadziesiąt fragmentów (nie wiadomo dokładnie na ile), które oprawiono w ramy i sprzedano jako oddzielne obrazy. Tarnowscy muzealnicy twierdzą, że powinno ich być ok. 100-110. Wszystkie były sygnowane, zwykle podpis Jana Styki znajduje się w prawym dolnym rogu płótna.

Do dzisiaj udało się zidentyfikować 39 obrazów, które są lub były pozostałością po Panoramie, ich łączna powierzchnia nie przekracza jednak 1/3 całego dzieła. Trzy fragmenty znane są tylko z przedwojennych reprodukcji i nie ma pewności czy zachowały się do dziś. Pozostałe znajdują się w polskich muzeach w Warszawie, Krośnie i Łęczycy. Kilka jest w rękach prywatnych, jeden w Anglii.

Od 1977 r. Tarnowskie Muzeum Okręgowe zbiera części dzieła rozsiane po świecie. Posiada ich już 21, z czego 20 jest jego własnością. W zeszłym roku kupiono fragment pt. „Szarża”, który przedstawia rozbicie rosyjskiej artylerii przez huzarów.

Jak poinformowali przedstawiciele placówki, dzięki dotacji resortu kultury, muzeum zakupi kolejne dzieło, tym razem będzie to szkic do Panoramy, za 65 tys. zł w jednym z domów aukcyjnych.

Obraz przedstawia centralną scenę „Panoramy”, ze sztabem generała Józefa Bema. Janusz Kozioł, zastępca dyrektora Muzeum Okręgowego w Tarnowie zaznaczył, że będzie to pierwszy tego typu obiekt w zbiorach tarnowskiego muzeum, stanowiący jednocześnie cenne uzupełnienie gromadzonych od wielu lat fragmentów dzieła Jana Styki. Dzięki niemu oglądający kolekcję będą mogli zobaczyć studyjną formę malarstwa, która pokaże proces twórczy autorów Panoramy.

Przedstawiciel placówki przypomniał, że znaleziony szkic był pierwowzorem dla „Panoramy Siedmiogrodzkiej”. Jan Styka wykonał go w trakcie podróży do Siedmiogrodu, w którą pojechał przygotowując się do malowania monumentalnego dzieła.

Wszystkie części Panoramy posiadane przez Muzeum Okręgowe są prezentowane od lipca 2017 r. w nowej, stałej siedzibie mieszczącej się w Galerii „Panorama” w zabytkowym Dworcu PKP w Tarnowie.

Przedstawiciele placówki zapewniają, że poszukiwania kolejnych części wciąż trwają.

 

Źródło: dzieje.pl