Na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się już pierwsze projekty rozporządzeń dotyczące Białorusinów. Jeden z nich, przygotowany przez MSWiA, zakłada, że Urząd ds. Cudzoziemców będzie zapewniał przebywającym w Polsce obywatelom Białorusi zakwaterowanie, wyżywienie i opiekę medyczną.
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie udzielenia ochrony czasowej obywatelom Republiki Białorusi i bezpaństwowcom lub osobom o nieustalonym obywatelstwie zamieszkałym na stałe na terytorium tego państwa, masowo przybywającym do Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku rażących naruszeń praw człowieka dokonywanych w kraju pochodzenia został przygotowany przez MSWiA.
Projekt jest wykonaniem ustawy o udzieleniu cudzoziemcom ochrony z 2003 roku, stwarzającej możliwość, aby Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, udzieliła ochrony czasowej cudzoziemcom, zmuszonym do opuszczenia kraju z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażących naruszeń praw człowieka.
W rozporządzeniu ma określić szczegółowe zasady finansowania ochrony czasowej, limit cudzoziemców, którym można udzielić tej ochrony, okres jej trwania lub warunki zakończenia jej udzielania, sposób udzielania pomocy. W dostępnej na stronie RCL wersji projektu nie ma na razie konkretnych wielkości dotyczących limitu cudzoziemców oraz czasu trwania ochrony.
Projekt zakłada, że prezes Urzędu ds. Cudzoziemców zapewni obywatelom Białorusi, objętym ochroną czasową zakwaterowanie, wyżywienie i opiekę medyczną.
"Aktualnie konieczność ułatwienia wjazdu i udzielenia czasowej ochrony osobom represjonowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powoduje sytuacja rażących naruszeń praw człowieka na Białorusi, które rozpoczęły się wraz z kampanią wyborczą przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 9 sierpnia 2020 roku. Represje władz Białorusi rozpoczęły się niemal natychmiast po ogłoszeniu wyborów. W wyniku tych represji ponad tysiąc obywateli zostało aresztowanych, a setki skazano na krótkie kary więzienia lub grzywny. Wszczęto sprawy karne przeciwko 23 osobom, w tym przeciwko bezpośrednim uczestnikom wyborów: przeciwko członkom sztabów wyborczych i kandydatom na prezydenta, a także blogerom i uczestnikom pokojowych protestów i pikiet odbywających się w celu zebrania podpisów poparcia. Wszyscy zostali nazwani więźniami politycznymi przez białoruskie środowisko praw człowieka. W reakcji na sfałszowanie wyborów - już od dnia 9 sierpnia 2020 roku w Mińsku i w wielu mniejszych miejscowościach Białorusi codziennie dochodzi do protestów społecznych"
- czytamy w uzasadnieniu.
Roczny koszt utrzymania jednego cudzoziemca objętego ochroną czasową szacowany jest na 32 730 zł, zaś miesięczny koszt utrzymania jednego cudzoziemca na 2 727,50 zł.
Na stronach RCL zamieszczony został również projekt rozporządzenia Rady Ministrów, którego wnioskodawcą jest MSWiA, w sprawie "określenia państw, których obywatelom ubiegającym się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy przy ustalaniu wysokości miesięcznych środków finansowych nie odlicza się środków przeznaczonych na pokrycie kosztów zamieszkania".
"Zaproponowane w projekcie rozwiązanie ma na celu ułatwienie uzyskania przez obywateli Białorusi wizy oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach, w celu prowadzenia badań naukowych, w celu mobilności długoterminowej naukowca, w celu odbycia stażu albo udziału w programie wolontariatu europejskiego"
– wskazano w uzasadnieniu projektu.
Wyjaśniono w nim, że w trakcie postępowania administracyjnego w takich sprawach przy ustalaniu wysokości miesięcznych środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania, które jest obowiązany posiadać cudzoziemiec ubiegający się o wizę lub zezwolenie na pobyt czasowy, obywatele Białorusi nie będą obowiązani wykazywać wysokości środków przeznaczonych na pokrycie kosztów zamieszkania.
"Przy ustalaniu wysokości miesięcznych środków finansowych posiadanych przez obywateli Białorusi na pokrycie kosztów utrzymania, nie będzie się bowiem odliczać środków przeznaczonych na pokrycie kosztów zamieszkania"
– zaznaczono.
Jak przypomniano w uzasadnieniu "w obliczu pogarszającej się sytuacji społeczno-politycznej na Białorusi, przejawiającej się rosnącą skalą protestów odbywających się po ogłoszeniu wyników wyborów prezydenckich oraz silnymi represjami, z jakimi spotkali się demonstrujący, 14 sierpnia 2020 r. premier Mateusz Morawiecki ogłosił w Sejmie RP plan rządowy >>Solidarni z Białorusią<<".
"Zgodnie z założeniami przedstawionego planu Rząd RP wprowadzi ułatwienia we wjeździe obywateli Białorusi na terytorium Polski. Dodatkowo zostanie uruchomiony program stypendialny im. Wincentego Konstantego Kalinowskiego przeznaczony dla studentów i naukowców relegowanych w ramach represji z białoruskich uczelni oraz zostaną wprowadzone ułatwienia w podjęciu przez obywateli Białorusi w Polsce studiów i pracy naukowej" – dodano.
W związku z tym zaznaczono, że "zapewnienie obywatelom Białorusi możliwości podjęcia na terytorium RP studiów lub działalności naukowej, nierozerwalnie wiąże się z wprowadzeniem rozwiązań prawnych pozwalających na ułatwienie im wjazdu do Polski, a następnie dalszej legalizacji pobytu w Polsce".
Zgodnie z zapisem projektu rozporządzenia miałoby ono wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. "Z uwagi na sytuację panującą na Białorusi konieczne jest jak najszybsze wprowadzenie projektowanych regulacji" – uzasadniono.
Projektowane rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia z ustawy o cudzoziemcach, w którym przewidziano, że Rada Ministrów może określić państwa, których obywatelom ubiegającym się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach przy ustalaniu wysokości miesięcznych środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania, nie będzie się odliczać środków na pokrycie kosztów zamieszkania.