Pogrzeb dwóch Żołnierzy Niezłomnych w Rzeszowie
W piątek w Rzeszowie na cmentarzu Wilkowyja odbędzie się pogrzeb dwóch Żołnierzy Niezłomnych: Leopolda Rząsy i Michała Zygo. Obaj byli żołnierzami Armii Krajowej i zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zostali zamordowani 31 stycznia 1949 r.
Jak poinformowała Katarzyna Gajda-Bator z rzeszowskiego IPN, razem z nimi tego samego dnia na podstawie wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie zamordowano również przewodniczącego zrzeszenia WiN okręgu rzeszowskiego mjr Władysława Kobę.
Rodzin nie powiadomiono o miejscu pochówku. Od grabarza dowiedziano się, że zostali pochowani na cmentarzu przy ul. Podkarpackiej. W nocy po egzekucji zakopano tam zwłoki ludzkie. Przez rodziny miejsce to było traktowane jako ich grób
– zaznaczyła Gajda-Bator. Było to także miejsce spotkań działaczy antykomunistycznych w latach 80. XX wieku.
W 2015 r. zespół Instytutu Pamięci Narodowej kierowany przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka odnalazł w tym miejscu trzy ciała, które były bezładnie wrzucone do grobu i skrępowane kablami elektrycznymi. Czaszki ofiar nosiły ślady śmierci zadanej metodą katyńską
– strzału w tył głowy. Wśród resztek ubrania odnaleziono m.in. koraliki różańca.
Po wielu miesiącach badań ogłoszono tożsamość odnalezionych szczątków. Z całą pewnością potwierdzono, że w tym miejscu pochowano właśnie „trzech z WiN-u”. Pogrzeb awansowanego pośmiertnie do stopnia majora Władysława Koby odbył się 17 września 2016 r. w Przemyślu
– dodała Gajda-Bator. W piątek w Rzeszowie pochowani zostaną Rząsa i Zygo.
Pierwszy urodził się w 1918 r. w Drabiniance (obecnie dzielnica Rzeszowa). W 1945 r. objął stanowisko kierownika Wydziału Informacji Rady WiN, wkrótce został też zastępcą kierownika Wydziału Informacji Okręgu WiN Rzeszów. Używał ps. „Augustyn”, następnie „Wacław”. Do organizacji wprowadził swojego kolegę z gimnazjum sierż. Michała Zygo „Szymona”, funkcjonariusza KW MO w Rzeszowie.
W 1946 r. objął stanowisko kierownika Wydziału Informacji Okręgu WiN Rzeszów, od 4 V 1947 r. był równocześnie zastępcą prezesa Okręgu Władysława Koby „Marcina”. Co miesiąc przygotowywał szczegółowe raporty z terenu województwa, które obejmowały analizę sytuacji społeczno-gospodarczej i politycznej, nastroje społeczeństwa oraz działalność aparatu bezpieczeństwa wymierzoną w struktury konspiracji niepodległościowej.
Zatrzymany został przez funkcjonariuszy WUBP w Rzeszowie 16 lipca 1947 r. Podjął nieudaną próbę samobójczą, wyskakując z okna trzeciego piętra budynku WUBP. Po niemal półtorarocznym śledztwie został skazany wyrokiem WSR w Rzeszowie na karę śmierci. Został rozstrzelany 31 I 1949 r. w więzieniu na Zamku Lubomirskich w Rzeszowie.
Drugi z żołnierzy, który zostanie w piątek pochowany - Michał Zygo - urodził się w 1917 r. w Rzeszowie. W okresie okupacji niemieckiej był żołnierzem ZWZ-AK. Z polecenia władz konspiracyjnych wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, infiltrując szeregi tej organizacji. Po wkroczeniu Armii Czerwonej, w sierpniu 1944 r. podjął pracę w Komendzie Wojewódzkiej MO w Rzeszowie.
W 1946 r. za namową szkolnego kolegi Leopolda Rząsy wznowił działalność konspiracyjną, tym razem w ramach Zrzeszenia WiN. Wykorzystując służbę w milicji Zygo zbierał informacje dotyczące funkcjonowania KWMO, działalności sowieckich doradców oraz rozpracowujących konspirację niepodległościową agentów UB i MO.
Zygo został aresztowany 7 września 1947 r. przez Urząd Bezpieczeństwa. Został poddany brutalnemu śledztwu. 21 października 1948 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie skazał go na śmierć.
W 1992 r. sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego wydał postanowienie stwierdzające nieważność wyroku WSR w Rzeszowie dotyczące członków WiN Koby, Rząsy i Zygo.
Źródło: PAP, niezalena.pl
