IPN odtwarza zniszczone przez SB dokumenty
Katowickie Archiwum IPN przez 15 lat odtwarzało manualnie dokumenty zniszczone przez Służbę Bezpieczeństwa. Te podniszczone dokumenty wyglądają jak puzzle, które trzeba złożyć, aby opowiedzieć pewną historię. To unikatowy projekt, wyjątkowy w skali całego kraju (…) praca historyków i archiwistów wymaga głębokiej skrupulatności i cierpliwości. (…) To benedyktyńska praca – mówił prezes IPN dr Karol Nawrocki, podsumowując prace katowickiego Archiwum IPN.
Oddziałowe Archiwum IPN w Katowicach, jako jedyne w kraju, przejęło w 2001 r. od Delegatury Urzędu Ochrony Państwa w Katowicach 267 worów ewakuacyjnych ze zniszczonymi aktami.
Rzeczywistość okazała się ciekawsza i bogatsza (i niewiele mniej sensacyjna) niż fabuła filmu „Psy”: dokumenty w ostatniej wręcz chwili uniknęły zniszczenia, odzyskują życie w rękach archiwistów i, co więcej, służą historykom do odtwarzania przeszłości, a prokuratorom z Biura Lustracyjnego – do jej porządkowania w prowadzonych procesach.
przyznaje dr Renata Dziechciarz, naczelnik pionu archiwalnego IPN w Katowicach.
W 2006 r. rozpoczęto systematyczną pracę nad odzyskiwaniem materiałów archiwalnych, w wyniku czego uporządkowano i sklejono 19 000 jednostek archiwalnych spraw operacyjnych i obiektowych, 1 000 jednostek archiwalnych spraw administracyjnych, łącznie to 125 metrów bieżących akt; uporządkowano i sklejono 170 metrów bieżących kart ewidencyjnych. Zrekonstruowane materiały bezpośrednio po zakończeniu działań konserwatorskich są włączane do zasobu i udostępniane na ogólnych zasadach.
W kilku przypadkach odzyskane materiały w znacznej mierze zostały wykorzystane do prowadzonych postępowań lustracyjnych i pozwoliły na uzyskanie orzeczeń skazujących. Dokumenty cieszą się zainteresowaniem naukowców i dziennikarzy. Do archiwaliów zasługujących na szczególną uwagę badaczy należą dokumenty z okresu powojennego (sprawy prowadzone przeciwko członkom Armii Krajowej, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, Konspiracyjnego Wojska Polskiego, Narodowych Sił Zbrojnych) oraz z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych (NSZZ „Solidarność”, akta osób internowanych). Sporo jest materiałów dotyczących agentury, kontroli zakładów przemysłowych, fotografii wykonanych osobom śledzonym przez funkcjonariuszy SB, broszur, ulotek czy publikacji MSW. Wśród odzyskanych materiałów operacyjnych znalazło się też ponad tysiąc Teczek Ewidencji Operacyjnej na Księdza (tzw. TEOK).
Tak zwane „materiały z worów” doczekały się już kilku artykułów naukowych i popularnonaukowych, dwóch filmów dokumentalnych: „Potargana historia" w reż. Jędrzeja Lipskiego i Piotra Mielecha (2007) oraz „Pocięty życiorys” w reż. Julity Wołoszyńskiej i Alexa Pavloviča (zrealizowany dla programu TVP 2 w 2012 r.) oraz międzynarodowej konferencji. Stały się też powodem bliskiej współpracy fachowców z archiwów IPN i Instytutu Gaucka oraz wielu działań popularyzujących zasób IPN.
Źródło: niezależna.pl; ipn.gov.pl
