Od 1 września br. weszła w życie część przepisów tzw. dużej nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela, w tym dotyczące sposobu rozliczania godzin ponadwymiarowych. Nauczycielskie związki zawodowe wskazały na problem, który pojawia się w sytuacji, gdy nauczyciel jest w szkole, jest gotowy do pracy zgodnie z przydzielonymi mu godzinami ponadwymiarowymi, tylko nie ma klasy, bo np. jest ona na wycieczce. Podały, że nauczyciele sygnalizują, że w takich przypadkach nie otrzymują wynagrodzenia za te godziny.
„Informujemy, że od dnia 27 października 2025 roku nie będziemy uczestniczyć w wydarzeniach i spotkaniach na zewnątrz szkoły. Zawieszamy też współpracę z uczelniami wyższymi oraz innymi instytucjami kultury w mieście. Będziemy uczyć tylko na terenie szkoły. To nasz wspólny solidarny protest wynikający z niekorzystnych dla nas zmian w Karcie nauczyciela” - poinformowało w piątek na swojej stronie internetowej I Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Ignacego Paderewskiego w Wałbrzychu.
Kilka dni wcześniej Nauczyciele Przedszkoli i Szkół Miasta Opola złożyli w urzędzie miasta list, w którym informują, że są zmuszeni zawiesić dotychczasową współpracę w zakresie udziału uczniów w akcjach, imprezach, wizytach i wycieczkach organizowanych przez Miasto Opole, a także inne instytucje rządowe i samorządowe, instytucje kultury i uczelnie wyższe działające na terenie miasta. Dokładnie z tego samego powodu:
„Jednocześnie informujemy, że nie zamierzamy rezygnować z tych fundamentalnych aktywności, ale sprzeciwiamy się obciążaniu nauczycieli kosztami finansowymi wynikającymi z ich realizacji. Mamy świadomość, że tego typu aktywność jest kluczowa do realizacji statutowych zadań szkoły, osiągania celów wychowawczych, kształtowania postaw obywatelskich, pogłębiania wiedzy uczniów o funkcjonowaniu urzędów, instytucji kultury i uczelni wyższych” – zaznaczyli.
Wyjaśnili, że w obecnych realiach organizacyjnych i prawnych realizacja tych wartościowych inicjatyw stała się niemożliwa do pogodzenia z ochroną praw pracowniczych nauczycieli. „Nie możemy pogodzić się z sytuacją, w której ucząc naszych wychowanków postaw aktywności obywatelskiej i wrażliwości na dobro wspólne, wykazywalibyśmy się jednocześnie brakiem solidarności z koleżankami i kolegami, których kosztem takie kształcenie miałoby się odbywać. W realiach szkolnych niemal każde takie wydarzenie, wyjście do instytucji kultury czy wizyta studyjna poza murami szkoły, wykracza poza ramy jednej godziny lekcyjnej i tym samym niemal zawsze odbywa się kosztem zajęć prowadzonych przez innych nauczycieli” – napisali.
Głos w tej sprawie zajęły także: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych oraz Centrum Chemii w Małej Skali. „Wyrażamy głęboki niepokój i brak aprobaty wobec chaosu, jaki narasta w środowisku nauczycielskim w związku z nowym sposobem rozliczania godzin ponadwymiarowych. Zmiana, która miała uporządkować dotychczasowe niejasności, w praktyce prowadzi do licznych konfliktów i nieporozumień w gronach pedagogicznych” – napisali przyrodnicy.
Według nich nowy sposób rozliczania godzin ponadwymiarowych „staje się realną przeszkodą we wdrażaniu nowej podstawy programowej przedmiotów przyrodniczych”. Wskazują, że zgodnie z projektowanymi nowymi podstawami programowymi wsparciem realizacji efektów uczenia się mają być doświadczenia edukacyjne, w tym doświadczenia terenowe. W ich ocenie nauczyciele zostają wręcz pozbawieni takiej możliwości.
„Każda próba wyjścia poza budynek szkoły może się wiązać z problemami organizacyjnymi i biurokratycznymi (wokół liczenia, który z nauczycieli straci ile godzin), co zniechęca do podejmowania działań innowacyjnych i proaktywnych”
- uważają przyrodnicy.
Godziny ponadwymiarowe nauczycieli. "Pilnie czekamy na zmianę tych przepisów"
Rzeczniczka Związku Nauczycielstwa Polskiego Magdalena Kaszulanis zauważyła, że nie są to sygnały odosobnione. - Docierają do nas sygnały z poszczególnych szkół, że nauczyciele bądź też całe grona pedagogiczne wstrzymują wyjścia klasowe z powodu sytuacji, która jest po nowelizacji Karty. Uważają, że takie wyjście odbije się negatywnie finansowo na ich kolegach i koleżankach, którzy w tym czasie mieliby lekcje w ramach godzin ponadwymiarowych - powiedziała. Zaznaczyła, że jest to wyraz solidarności zawodowej. - Pilnie czekamy na zmianę tych przepisów. O to apelujemy do ministerstwa - dodała.
ZNP domaga się - i postulował to już w kwietniu br. na etapie opiniowania projektu nowelizacji Karty – prawa do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych również w wypadku usprawiedliwionego nieodbycia zajęć nie z winy nauczyciela. Taki sam postulat ma Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”. Związki chcą nowelizacji Karty i wprowadzenia do niej takiego zapisu.
W ostatnich dniach „stanowisko w sprawie konfliktu dotyczącego zasad wynagradzania nauczycieli za wycieczki szkolne i jego skutków dla branży turystycznej” wydało Europejskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców Turystycznych (ESPT). Alarmuje w nim, że nowelizacja Karty nauczyciela w zakresie rozliczania godzin ponadwymiarowych doprowadziła do sytuacji, w której szkoły w całym kraju ograniczają lub zawieszają organizację wyjazdów edukacyjnych.
„Turystyka dzieci i młodzieży to istotny segment gospodarki, tworzony głównie przez małe i średnie przedsiębiorstwa: organizatorów turystyki, pilotów i przewodników, właścicieli obiektów noclegowych, placówki gastronomiczne oraz instytucje kultury, które współpracują przy realizacji programów edukacyjnych. Dla tysięcy tych małych podmiotów sezon jesienny jest jednym z dwóch kluczowych okresów w roku. Jego utrata oznacza nie tylko straty finansowe, ale i ryzyko trwałego osłabienia całego segmentu turystyki edukacyjnej”
- zaznaczono.
ESPT przekazało swoje stanowisko do: Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Sportu i Turystyki, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Apelują w nim o „pilne podjęcie wspólnych działań zmierzających do wypracowania jednolitych i sprawiedliwych zasad wynagradzania nauczycieli, obejmujących zarówno tych, pedagogów, którzy sprawują opiekę nad uczniami podczas wycieczek szkolnych, jak i tych, którzy w tym czasie pozostają w szkołach i z przyczyn organizacyjnych nie realizują zajęć dydaktycznych”.
Zapłaty nie będzie? MEN trzyma się "realizmu sytuacji ekonomicznej państwa"
Komentując informacje na temat decyzji nauczycieli i szkół o wstrzymaniu wyjść klasowych, rzeczniczka MEN Ewelina Gorczyca zapewniła, że resort edukacji analizuje uwagi środowiska nauczycielskiego. - Zależy nam na tym, by połączyć docenienie ogromnego zaangażowania i odpowiedzialności nauczycieli z odpowiednią gratyfikacją, przy zachowaniu realizmu sytuacji ekonomicznej państwa - powiedziała.
- Jako nauczycielka i matka wiem, jak ważne są szkolne wycieczki dla relacji, wychowania i wspólnoty szkolnej. Rozumiemy, że ich organizacja wymaga czasu, energii i często osobistego poświęcenia. Dlatego naszym celem nie jest ograniczanie takich inicjatyw, lecz uporządkowanie zasad tak, by były one jasne, uczciwe i możliwe do stosowania w praktyce - zaznaczyła.
- Chcemy, by katalog zajęć dodatkowych lepiej odpowiadał na potrzeby wszystkich nauczycieli, w tym pracujących w szkołach ponadpodstawowych, oraz uwzględniał specyfikę zajęć rewalidacyjnych. Dążymy do większej elastyczności w organizacji pracy szkół, ale równie ważna jest dla nas precyzja przepisów. Nowe rozwiązania mają być czytelne, stabilne i służyć wszystkim uczestnikom życia szkolnego przez długie lata - dodała.
We wrześniu Związek Nauczycielstwa Polskiego wystąpił do Ministerstwa Edukacji Narodowej o jednoznaczną wykładnię w sprawie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.
16 października resort edukacji wydał komunikat, w którym podał, że zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, czyli za przydzielone i zrealizowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze. Jednocześnie przewidziano dwa wyjątki, w których nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia, mimo niezrealizowania tych godzin. Pierwszy wyjątek dotyczy sytuacji, gdy nauczyciel na polecenie dyrektora realizuje inne obowiązki opiekuńcze lub wychowawcze, jak na przykład opieka nad uczniami podczas wycieczki, wyjść, np. do teatru, zawodów sportowych czy imprez szkolnych. Drugi przypadek dotyczy sytuacji, gdy niezrealizowanie przez nauczyciela przydzielonych mu w ramach godzin ponadwymiarowych zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania nastąpiło z przyczyn niedotyczących nauczyciela, np. choroby dziecka lub ucznia, a nauczyciel był gotów do realizacji tych zajęć.
