Sejm uchwalił ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy - SZCZEGÓŁY

Za ustawą głosowało 439 posłów, przeciw było 12, a trzech wstrzymało się od głosu.

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa reguluje kwestie związane z legalnością pobytu Ukraińców w Polsce.

Zgodnie z regulacją ukraińscy uchodźcy, którzy przybyli do Polski, będą mogli m.in. otrzymać numer PESEL, a ich pobyt w naszym kraju będzie uznawany za legalny przez 18 miesięcy. Ukraińcy, których pobyt w Polsce zostanie zalegalizowany, będą mogli m.in. podjąć w Polsce pracę, uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej oraz edukacji.

Legalny będzie także pobyt dzieci urodzonych przez Ukrainki, które uciekły przed wojną, już w Polsce. Ukraińcy będą mogli podjąć tutaj pracę i uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej. Ukraińscy uczniowie oraz studenci będą mogli kontynuować naukę w polskich szkołach oraz uczelniach. Specustawa zaostrza też kary za przestępstwa związane z handlem ludźmi i sutenerstwem popełnione w czasie wojny na Ukrainie.

Dzięki regulacji osobom i podmiotom, które zapewnią zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną wypłacane będą świadczenia pieniężne w kwocie 40 zł dziennie, czyli ok 1200 zł miesięcznie. Świadczenia będą wypłacane maksymalnie przez 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w uzasadnionych przypadkach. Pomoc finansowa będzie przysługiwała też uchodźcom z Ukrainy.

Zgodnie z ustawą dostaną oni jednorazowo 300 zł na osobę.

DZIECI

Ustanowiona ma zostać także instytucja opiekuna tymczasowego, reprezentującego małoletniego obywatela Ukrainy, który pozostał bez opieki osób dorosłych. Jak tłumaczyła w czasie prac w Sejmie wiceminister rodziny Barbara Socha, opiekun tymczasowy to osoba, która będzie sprawowała faktyczną opiekę nad dzieckiem i będzie mogła je reprezentować - zapisać do szkoły, pójść do lekarza czy pobrać świadczenia przysługujące dziecku. Opiekun tymczasowy sprawuje też pieczę nad jego majątkiem.

Opiekun tymczasowy powinien uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą małoletniego lub jego majątku. Z kolei nadzór nad realizacją praw i obowiązków opiekuna tymczasowego sprawuje jednostka pomocy społecznej. Opiekuna tymczasowego ustanawia sąd opiekuńczy - powinien on być ustanowiony przede wszystkim spośród krewnych, powinowatych "lub innych osób dających rękojmię należytego wykonywania obowiązków opiekuna".

Dla kilku małoletnich można ustanowić jednego opiekuna tymczasowego, jeśli nie zachodzi sprzeczność między ich interesami. Opiekunem tymczasowym dla rodzeństwa w miarę możliwości należy ustanowić tę samą osobę. W postępowaniu o ustanowienie opiekuna tymczasowego nie pobiera się opłat, a wydatki ponosi Skarb Państwa.

ŚWIADCZENIA

Ukraińcy będą mieli również prawo do świadczeń rodzinnych i wychowawczego.

Dla uchodźców z Ukrainy przewidziano też pomoc w postaci jednorazowego świadczenia w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego - jak napisano w ustawie - na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. W tym celu trzeba będzie złożyć wniosek w ośrodku pomocy społecznej.

Obywatelom Ukrainy, którzy wjechali do Polski od 24 lutego, przysługiwać będzie też prawo do świadczenia dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka m.in. w żłobku.

PRACA

W ustawie zagwarantowano obywatelom Ukrainy dostęp do polskiego rynku pracy i rejestrację w powiatowym urzędzie pracy. Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski, w przypadku, gdy jego pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny. Aby skorzystać z tego rozwiązania, pracodawca będzie musiał w ciągu 14 dni powiadomić - za pośrednictwem praca.gov.pl - właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Obywatele Ukrainy będą mogli również skorzystać z usług rynku pracy w postaci m.in. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń – na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Jak zapisano w ustawie, obywatel Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Ponadto, zgodnie z ustawą, wojewoda - w szczególnie uzasadnionych przypadkach - może wydać zezwolenie na prowadzenie placówki opiekuńczo-wychowawczej, w której będą umieszczane wyłącznie dzieci będące obywatelami Ukrainy. Pobyt w pieczy zastępczej dziecka będącego obywatelem Ukrainy jest finansowany z budżetu państwa.

ZDROWIE

Z ustawy wynika, że każdy obywatel Ukrainy - legalnie przebywający w Polsce od dnia 24 lutego b.r. - będzie miał zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia. Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każde świadczenie medyczne dla obywatela Ukrainy w publicznej służbie zdrowia. Finansowanie tych świadczeń będzie zagwarantowane z budżetu państwa. Z tych świadczeń wyłączono jednak leczenie uzdrowiskowe i rehabilitację uzdrowiskową, a także podanie produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia.

Ustawa przewiduje też możliwość świadczenia uchodźcom z Ukrainy bezpłatnej pomocy psychologicznej. 

Zgodnie z przyjętymi przepisami w Banku Gospodarstwa Krajowego powstanie ponadto specjalny fundusz, z którego finansowana ma być pomoc na rzecz Ukrainy. Utworzona też zostanie rezerwy celowa w budżecie.

Sejm przegłosował  szereg poprawek. Przyjęta została m.in. poprawka PiS gwarantująca funkcjonariuszom publicznym bezkarność za złamanie dyscypliny finansów publicznych i złe gospodarowanie pieniędzmi, jeśli popełniliby czyn zabroniony, działając m.in. w celu ochrony życia lub zdrowia wielu osób, w czasie wojny napastniczej przeciwko Polsce lub działań zbrojnych na terytorium RP, terytorium państwa członkowskiego UE, NATO, albo innego państwa graniczącego z Polską lub okupacji na tych terytoriach. We wcześniejszej propozycji rządu zapis dotyczył również okresu stanu wyjątkowego i pandemii.

Podobna poprawka, zgłoszona przez PiS, została wprowadzona do prawa przedsiębiorców, ale w tym przypadku tzw. bezkarność będzie dotyczyła także czasu obowiązywania na terytorium RP stanu klęski żywiołowej, stanu wyjątkowego, albo stanu wojennego, a także stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.