Zgodnie z tradycją potrawy znajdujące się na Wigilijnym stole są to dania postne. W naszym kraju królują ryby oraz dania z kapustą, grzybami oraz makiem. Dania na stole Wigilijnym zmieniają się również w zależności od upodobań czy regionu, a także od diety.
Pierwszym daniem wigilijnym jest czerwony barszcz z uszkami lub w niektórych rejonach zupa grzybowa. Barszcz jest gotowany z czerwonych buraków. Barszcz zgodnie z ludowymi przekonaniami, symbolizuje urodę i długie życie.
Popularnym tradycyjnym daniem wigilijnym jest również zupa grzybowa. W niektórych miejscach to właśnie ona podawana jest jako pierwsza potrawa (zamiast barszczu czerwonego z uszkami), w innych jest drugą obowiązkową zupą w wigilijnym menu.
Ryba jest symbolem Jezusa Chrystusa i odradzania się do życia. Na polskich stołach najczęściej spotykamy karpia. Jedząc je, zapewniamy sobie zdrowie i dostatek.
Śledź w tradycji ludowej symbolizuje czas postu i wyrzeczeń. Kolacja wigilijna jest postna, dlatego też wiele osób przygotowuje na nią śledzie w różnej postaci. Najpopularniejsze są śledzie w oleju i w śmietanie.
Na Wigilijnych stołach króluje bardzo dużo ryb, przyjęło się również, że to właśnie karp jest rybą przeznaczoną na ten dzień. Dlaczego? Najprawdopodobniej zwyczaj ten pochodzi z czasów PRL-u. Karp jest rybą łatwą w hodowli i stosunkowo tanią, dlatego władze ludowe uznały, że najlepiej będzie właśnie nim zarybiać stawy hodowlane. A ponieważ przez to stał się najbardziej dostępny, ludzie przyzwyczaili się, że 24 grudnia jest dniem karpia.
Kapusta symbolizuje trwałość sił witalnych. W połączeniu z grochem i grzybami ma zapewnić szczęście, dostatek, zdrowie i ochronę przed chorobami. Nie dziwne zatem, że gospodynie tak bardzo dbają o to, by na wigilijnym stole nie zabrakło dań z kapustą.
Bardzo ważnym daniem wigilijnym jest ryba po grecku. Danie to może być podawane na zimno lub ciepło. Nazwa tego dania niewiele ma wspólnego z Grecją, ale Polacy wprost za nim przepadają, do tego stopnia, że ryba po grecku obok smażonego karpia króluje na polskich wigilijnych stołach.
Kutia to tradycyjna, słodka potrawa kuchni kresowej. Jej głównymi składnikami jest mak, miód, bakalie i pszenica. Miód spożywany na wieczerzy wigilijnej miał przynosić dostatek i długie życie, orzechy to płodność i powodzenie, a pszenica dobre plony w kolejnym roku i dobrobyt materialny.
Mak przez lata był uznawany za najważniejszy składnik kolacji wigilijnej. Jego brak miał przynosić nieszczęście i niepowodzenie w domu. Dlatego też oprócz kutii musiał być wykorzystywany również do innych dań, jak chociażby popularne kluski z makiem. Aby zapewnić domostwu szczęście i urodzajne plony, trzeba było zjeść podczas wigilii chociaż jedną kluskę z makiem.
Pierogi z kapustą i grzybami to jedno z wigilijnych dań, które gości na polskich stołach i bez którego nie wyobrażamy sobie świąt. Kapusta znajdująca się w pierogach ma dodać sił witalnych i dostatku.
Kompot z suszonych owoców ma dość specyficzny, jakby wędzony smak, ale idealnie nadaje się na kolację wigilijną, ponieważ doskonale wpływa na trawienie. Susz składa się zwykle z suszonych jabłek, śliwek, gruszek.
Makiełki przyrządzane głównie na Śląsku, to kolejne danie z makiem w roli głównej. Obecność makówek śląskich na stole ma zapewnić domownikom dobrobyt, pomyślność, szczęście i powodzenie na kolejny rok.