Osobowość to właściwe każdemu z nas, stosunkowo stałe cechy, które wpływają na charakterystyczny dla nas sposób zachowania. To przekonania wpływające na sposób postrzegania nas samych, naszego życia, otaczającego świata, to charakterystyczny dla nas sposób myślenia, nasza wrażliwość emocjonalna.
Zazwyczaj te charakteryzujące nas cechy pozostają spójne i niezmienne w różnych sytuacjach, i w różnym czasie.
Podstawowe wymiary osobowości:
• ekstrawersja,
• przyjazność,
• sumienność,
• stabilność emocjonalna,
• otwartość na doświadczenie,
Biegunowe wymiary osobowości:
Ekstrawersja/Introwersja, nastawienie na zewnątrz lub do wewnątrz (dynamika wewnętrzna czy sterowana z zewnątrz)
Percepcjonista/Intuicjonista, poznanie szczegółowe, przez badanie/poznanie intuicyjne
Myśliciel/Uczuciowiec, myślenie/odczuwanie, logika i przekonania/subiektywne reakcje emocjonalne w podejmowaniu decyzji.
Sędzia/Obserwator, osądzanie i planowanie/obserwacja i elastyczne reakcje.
Nastawienie ugodowe, współczujące i przyjacielskie/nastawienie antagonistyczne, podejrzliwe, nieufne.
Sumienność i zorganizowanie, wytrwałość, planowanie/niedbałość, spontaniczność, postawa „jakoś będzie„
Stabilność emocjonalna, poczucie bezpieczeństwa i zaufanie/niezrównoważenie emocjonalne, częsta ekspresja negatywnych emocji (gniewu, strachu, poczucie winy), silny stres.
Otwartość na nowe doświadczenia, przygody, ciekawość, chęć zmian/ostrożność, zamknięcie, obawa, konserwatyzm, niechęć do zmian.
Spróbujmy sami lub w rozmowie z bliskimi określić nasze cechy na tych skalach.
Nawet podstawowa wiedza o naszej osobowości pozwala:
- odpowiedzieć na pytanie „kim jestem”,
- stworzyć charakterystykę psychologiczną nas samych,
- poznać swoje mocne oraz słabe strony,
- podejmować lepsze decyzje w życiowych wyborach,
- lepiej funkcjonować w relacjach z innym,
- dostarczyć nam informacji o sferze uczuciowej, poznawczej i motywacyjnej,
- określić trudności i problemy jakie pojawiają się w naszym życiu, spojrzeć na ich genezę, mechanizmy ich powstawania,
- określić własne zalety oraz braki w różnych sferach (emocjonalnej, intelektualnej, wolitywnej),
- zaproponować odpowiednie metody pracy wewnętrznej, czy terapii.
O zaburzeniach osobowości mówimy, gdy mamy długotrwałe kłopoty ze sztywnym i trudnym odbiorem rzeczywistości, zupełnie nieprzystosowanym do tego, co nas otacza, gdy nasze myślenie lub zachowanie odbiega od przyjętych norm i sprawia nam wiele cierpienia. Wówczas osobowość może poważnie utrudniać nawiązywanie i rozwijanie relacji międzyludzkich zarówno w rodzinie czy w pracy zawodowej.
W przypadku ewidentnych zaburzeń osobowości zazwyczaj zalecana jest psychoterapia długoterminowa.