Zazwyczaj te charakteryzujące nas cechy pozostają spójne i niezmienne w różnych sytuacjach, i w różnym czasie.
Podstawowe wymiary osobowości:
• ekstrawersja,
• przyjazność,
• sumienność,
• stabilność emocjonalna,
• otwartość na doświadczenie,
Biegunowe wymiary osobowości:
Ekstrawersja/Introwersja, nastawienie na zewnątrz lub do wewnątrz (dynamika wewnętrzna czy sterowana z zewnątrz)
Percepcjonista/Intuicjonista, poznanie szczegółowe, przez badanie/poznanie intuicyjne
Myśliciel/Uczuciowiec, myślenie/odczuwanie, logika i przekonania/subiektywne reakcje emocjonalne w podejmowaniu decyzji.
Sędzia/Obserwator, osądzanie i planowanie/obserwacja i elastyczne reakcje.
Nastawienie ugodowe, współczujące i przyjacielskie/nastawienie antagonistyczne, podejrzliwe, nieufne.
Sumienność i zorganizowanie, wytrwałość, planowanie/niedbałość, spontaniczność, postawa „jakoś będzie„
Stabilność emocjonalna, poczucie bezpieczeństwa i zaufanie/niezrównoważenie emocjonalne, częsta ekspresja negatywnych emocji (gniewu, strachu, poczucie winy), silny stres.
Otwartość na nowe doświadczenia, przygody, ciekawość, chęć zmian/ostrożność, zamknięcie, obawa, konserwatyzm, niechęć do zmian.
Spróbujmy sami lub w rozmowie z bliskimi określić nasze cechy na tych skalach.
Nawet podstawowa wiedza o naszej osobowości pozwala:
- odpowiedzieć na pytanie „kim jestem”,
- stworzyć charakterystykę psychologiczną nas samych,
- poznać swoje mocne oraz słabe strony,
- podejmować lepsze decyzje w życiowych wyborach,
- lepiej funkcjonować w relacjach z innym,
- dostarczyć nam informacji o sferze uczuciowej, poznawczej i motywacyjnej,
- określić trudności i problemy jakie pojawiają się w naszym życiu, spojrzeć na ich genezę, mechanizmy ich powstawania,
- określić własne zalety oraz braki w różnych sferach (emocjonalnej, intelektualnej, wolitywnej),
- zaproponować odpowiednie metody pracy wewnętrznej, czy terapii.
O zaburzeniach osobowości mówimy, gdy mamy długotrwałe kłopoty ze sztywnym i trudnym odbiorem rzeczywistości, zupełnie nieprzystosowanym do tego, co nas otacza, gdy nasze myślenie lub zachowanie odbiega od przyjętych norm i sprawia nam wiele cierpienia. Wówczas osobowość może poważnie utrudniać nawiązywanie i rozwijanie relacji międzyludzkich zarówno w rodzinie czy w pracy zawodowej.
W przypadku ewidentnych zaburzeń osobowości zazwyczaj zalecana jest psychoterapia długoterminowa.