Opactwo w Tyńcu – świadectwo tysiącletniej historii
Opactwo w Tyńcu jest najstarszym istniejącym w Polsce klasztorem kontynuującym tradycję benedyktyńską, zajmującym poczesne miejsce w historii Polski niemal od zarania jej państwowości. Począwszy od 1 poł. XI w., przez kolejne wieki, pełniło rolę ważnego ośrodka działalności misyjnej, życia liturgicznego i kulturalnego. Związane było także z istotnymi wydarzeniami politycznymi i postaciami historycznymi.
Tyniec leży w odległości około 12 km na południowy zachód od centrum Krakowa, na prawym brzegu Wisły, pomiędzy wapiennymi wzniesieniami jurajskimi zwanymi Wzgórzami Tynieckimi.
W pobliżu Tyńca znajduje się przełom Wisły zwany Bramą Tyniecką oraz stepowy Rezerwat przyrody Skołczanka utworzony w 1957 roku. Bije Źródło Świętojańskie, będące jedynym tego typu pomnikiem przyrody na terenie Krakowa.
Ukształtowanie terenu oraz bliskość Wisły wywarły duży wpływ na wczesny rozwój osadnictwa. Na pobliskich Skałkach Piekarskich odkryto jedne z najstarszych w Polsce śladów bytności człowieka, sprzed 12 000 lat (paleolit). Najstarsze znane ślady osadnictwa na terenie Tyńca pochodzą z mezolitu (ok. 8000–4800 lat p.n.e.). Liczne zabytki archeologiczne potwierdzają istnienie osady na Górze Klasztornej, pochodzącej sprzed 2300 lat p.n.e. z czasów epoki neolitu. Znaleziono ślady pracowni ceramicznej wytwarzającej wysokiej jakości ceramikę siwą oraz najstarszej w Polsce mennicy wytwarzającej głównie srebrne monety celtyckie.
W początkach X wieku Tyniec zamieszkiwali Wiślanie. W początkach XI w. być może należał do przodków palatyna Sieciecha i Tęczyńskich, którym miał zostać skonfiskowany przez Kazimierza Odnowiciela. Wkrótce potem on lub jego syn Bolesław Śmiały oddał Tyniec benedyktynom. Ich przybycie do Tyńca i fundacja opactwa w połowie XI w. były przełomem w dziejach miejscowości.
W 1259 r. Tyniec został zniszczony przez oddziały mongolskie, które zmierzały z Krakowa w kierunku Śląska.
Poważnych zniszczeń Tyniec doznał podczas potopu szwedzkiego. W 1772 roku, Tyniec został obsadzony przez konfederatów barskich, broniących się przed wojskami rosyjskimi. Walki zrujnowały zarówno klasztor jak i wieś. W rezultacie I rozbioru Polski Tyniec został włączony do Austrii. W 1816 roku władze austriackie skasowały opactwo, które od tej pory zaczęło popadać w ruinę.
W 1821 r. kościół został siedzibą biskupstwa tynieckiego, diecezję tę w roku 1826 r. przeniesiono do Tarnowa. Ostateczny cios zadał opactwu pożar, który wybuchł od pioruna uderzenia w 1831 r. i po którym odnowiono tylko kościół. Po okresie dziewiętnastowiecznego zaniedbania tyniecki kościół został odzyskany dla diecezji i odnowiony przez kardynała Jana Puzynę.
Mnisi, dzięki inicjatywie belgijskiego benedyktyna Karola van Oosta, powrócili do Tyńca po 123 latach 30 lipca 1939, a od 1947 r. odbudowywali podniszczony kompleks. 19 sierpnia 2002 opactwo w Tyńcu odwiedził papież Jan Paweł II. W lipcu 2008 roku została odbudowana tzw. „Wielka Ruina” .
Na terenie klasztoru mieści się muzeum opactwa oraz dom gościnny, restauracja, kawiarnia oraz sklep z produktami klasztornymi.
Zabytki tynieckie:
Kościół klasztorny – trójnawowa świątynia ma gotyckie prezbiterium i barokową nawę główną. We wnętrzu najcenniejsze zabytki to: rokokowy ołtarz główny z czarnego marmuru, przedstawiający Świętą Trójcę i apostołów św. św. Piotra i Pawła, późnobarokowa ambona w kształcie łodzi, w długim prezbiterium stanowiącym chór zakonny znajdują się stalle z XVII wieku, ozdobione motywami z życia świętych, w tym św. Benedykta
Zabudowania klasztorne; krużganki klasztorne w styku gotyckim, XIV-wieczny kapitularz, Opatówka z okresu średniowiecza (mieści małe muzeum), zabytkowa studnia z 1620 r. na środku dziedzińca, dwie bramy prowadzące do klasztoru, ogród renesansowy, mury obronne z basztami.
Źródło: niezalezna.pl
