Seria Policy Notes to wspólna publikacja powstała we współpracy ZNP z Fundacją Naukową Evidence Institute. Jej celem jest popularyzacja wyników badań dotyczących edukacji i rynku pracy.
W raporcie powołano się na dane GUS z 2016 r., z których wynika, że w latach 2005–2016 liczba studentów w Polsce zmniejszyła się o niemal pół miliona (z 1 954 tys. do 1 349 tys.). Według autorów publikacji, spadek liczby kandydatów na studia spowodował osłabienie zainteresowania kierunkami promowanymi głównie przez szkoły prywatne, takimi jak: politologia, pedagogika czy zarządzanie.
Wśród absolwentów szkół średnich widoczny jest wzrost znaczenia kierunków związanych z zawodami pożądanymi na rynku pracy oraz spadek zainteresowania niektórymi kierunkami społecznymi. Największy wzrost popularności zanotowały: informatyka, mechanika, zarządzanie i inżynieria produkcji; na drugim biegunie znalazły się: pedagogika, zarządzanie, prawo i ekonomia.
W ocenie autorów publikacji, na zmianę preferencji wpłynęły informacje z rynku pracy, a także prawdopodobnie przywrócenie obowiązkowej matury z matematyki, uruchomienie programów wsparcia kształcenia na kierunkach ścisłych oraz kampanie informacyjne skierowane do kandydatów.
Wśród absolwentów szkół średnich można zauważyć wzrost zainteresowania uczelniami technicznymi - obecnie utrzymuje się ono na poziomie 3,5-4 kandydatów na miejsce. Jako jedną z prawdopodobnych przyczyn tego wzrostu autorzy publikacji wskazują wprowadzenie matematyki jako obowiązkowego przedmiotu maturalnego, co zwiększyło liczbę potencjalnych kandydatów na kierunki, na które rekrutowano na podstawie wyniku z matematyki na maturze.
Autorzy publikacji zwracają jednak uwagę, że "kierunki społeczne, często postrzegane przez młodzież jako łatwiejsze, są wciąż bardzo popularne, a liczba kandydatów na kierunki inżynieryjne jest nadal niewystarczająca względem potrzeb rynku pracy. Sytuację tę pogłębia duży odsetek studentów, którzy odpadają po pierwszym roku studiów technicznych".
Z analizy przeprowadzonej w 2015 r. przez zespół z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, na którą powołano się w publikacji, najczęściej o wyborze kierunku studiów decyduje zgodność kierunku studiów z zainteresowaniami, łatwość znalezienia pracy po studiach oraz prestiż zawodu wykonywanego po danych studiach. Niewielkie znaczenie w tym zakresie mają opinie rówieśników, pracochłonność poszczególnych studiów i wysokości oczekiwanych dochodów.
Autorzy raportu zwracają także uwagę na to, że rewolucja technologiczna znacząco zmieni zapotrzebowanie na różnego typu kompetencje. Najbardziej zagrożone są zawody, które nie wymagają myślenia analitycznego, kreatywności, zdolności do rozwiązywania problemów, a także umiejętności społecznych i interpersonalnych. "Pracodawcy już teraz zgłaszają braki w tych kompetencjach (...), a badania polskich uczniów pokazują, że nie cenią współpracy i preferują pracę indywidualną" - czytamy.
