Co grozi noworodkom matek z cukrzycą?
Ciąża dla kobiet chorych na cukrzycę to czas szczególnych wyzwań. Dla bezpiecznego przebiegu ciąży ważne jest już przygotowanie się do niej poprzez skrupulatną kontrolę glikemii. W tekście na temat cukrzycy w trakcie ciąży publikowanym na łamach portalu wczoraj omówione zostały kwestie związane z wyrównywaniem metabolizmu. Dziś tematem przewodnim są potencjalne zaburzenia u noworodków matek z cukrzycą.
Szczególnie istotny wpływ na przebieg ciąży u kobiet z cukrzycą ma dobre wyrównanie metaboliczne, m.in. unikanie hiperglikemii, która może skutkować rozwojem poważnych wad płodu. Istotnym problemem u noworodków matek z cukrzycą są również zaburzenia wzrastania, a także większe ryzyko wystąpienia cukrzycy, otyłości, zespołu metabolicznego w dłuższej perspektywie czasowej.
[polecam: https://niezalezna.pl/352940-cukrzyca-w-trakcie-ciazy-jak-wyrownac-metabolizm]
Hiperglikemia w ciąży a ryzyko powstania wady płodu
Hiperglikemia w ciąży, szczególnie w okresie organogenezy, może skutkować rozwojem poważnych wad płodu.
Znacznie zwiększa się wówczas ryzyko poronienia samoistnego, przedwczesnego porodu lub wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Jeżeli hiperglikemia pojawi się w drugim i trzecim trymestrze ciąży, jako powikłanie mogą wystąpić: przerost komórek beta wysp trzustkowych u płodu, wzmożona produkcja insuliny i w konsekwencji nadmierny wzrost płodu oraz zaburzenia metaboliczne w okresie noworodkowym.
- wyjaśnia pediatra dr Katarzyna Wróblewska-Seniuk.
W ocenie wielu specjalistów, hiperglikemia jest najbardziej groźnym aspektem cukrzycy w czasie ciąży, ponieważ powoduje zaburzenia szeregu szlaków sygnalizacyjnych, doprowadza do stresu oksydacyjnego, do przewagi procesów oksydacyjnych nad antyoksydacyjnymi.
Dochodzi do zahamowania proliferacji komórek, zaburzenia ich migracji, aktywacji apoptozy, uszkodzenia DNA i błon komórkowych oraz wielu innych patologicznych zmian, co objawia się embriopatią. Wprawdzie embriopatia jest stanem o niepełnej penetracji fenotypowej, a więc nie u wszystkich płodów, również w warunkach hiperglikemii, dojdzie do takich samych uszkodzeń i nie u wszystkich rozwiną się wady. Wady wrodzone u noworodków matek chorych na cukrzycę mogą być bardzo różne, 2/3 z nich dotyczą ośrodkowego układu nerwowego oraz układu krążenia, jednak występują również wady przewodu pokarmowego, układu kostno-szkieletowego i moczowego.
- mówi pediatra.
Pomimo iż częstość występowania wad u dzieci w ciążach powikłanych cukrzycą jest dużo wyższa niż w populacji ogólnej, nie wyróżnia się tych charakterystycznych tylko dla cukrzycy.
Do tych, które częściej występują u noworodków matek z cukrzycą, należy zespół agenezji kości krzyżowej ze skróceniem kości udowej. Jego skrajną postacią jest sirenomelia, a więc wada polegająca na całkowitym niedorozwoju dolnej połowy ciała — mówi dr Katarzyna Wróblewska-Seniuk.
U noworodków matek z cukrzycą częstsze są także zespoły wad kręgosłupa, zarośnięcie odbytu, zarośnięcie przełyku z przetoką tchawiczo-przełykową, wady serca czy wady nerek.
Potencjalne zaburzenia u noworodków matek z cukrzycą
Oprócz wad wrodzonych, istotnym problemem u noworodków z tej populacji są również zaburzenia wzrastania. Najczęściej są to: makrosomia, czyli nadmierna urodzeniowa masa ciała (powyżej 90 centyla) i zaburzenia o charakterze hipotrofii wewnątrzmacicznej. Makrosomia dotyczy przede wszystkim noworodków, u których matek występowała niestabilna glikemia w czasie ciąży, hiperglikemia poposiłkowa lub otyłość.
Otyłość matczyna wydaje się także czynnikiem ryzyka wystąpienia makrosomii również u potomstwa kobiet bez postawionej diagnozy cukrzycy. Konsekwencje makrosomii to przede wszystkim niedotlenienie okołoporodowe, różnego rodzaju urazy czy kardiomiopatia przerostowa. Urazy okołoporodowe, które występują u noworodków makrosomicznych, dotyczą głównie głowy oraz obręczy barkowej.
W przypadku zbyt małej urodzeniowej masy ciała, czyli hipotrofii wewnątrzmacicznej czynnikami predysponującymi są przede wszystkim niestabilna cukrzyca przedciążowa, cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi, jak również towarzyszące choroby, takie jak nadciśnienie czy stan przedrzucawkowy u matki. Konsekwencje hipotrofii wewnątrzmacicznej to niedotlenienie wewnątrzmaciczne oraz policytemia, która rozwija się wskutek nadmiernej aktywacji erytropoezy.
- wyjaśnia ekspertka.
Zarówno u noworodków makrosomicznych, jak i u tych z małą urodzeniową masą ciała może wystąpić w okresie okołoporodowym szereg zaburzeń.
Najczęstszym jest hipoglikemia, wynikająca z nagłego przerwania ciągłej dostawy glukozy przez łożysko. Organizm noworodka musi się do tego stanu przystosować, co trwa zwykle od kilku do kilkudziesięciu godzin. Często w pierwszych godzinach czy dobach życia możemy u takiego noworodka stwierdzić niski poziom cukru.
- wskazuje dr Katarzyna Wróblewska-Seniuk.
Hipoglikemia w większości przypadków jest bezobjawowa lub skąpoobjawowa. Dziecko może być apatyczne, niechętne do ssania, co dodatkowo pogłębia hipoglikemię.
W cięższych przypadkach mogą wystąpić drżenia mięśniowe, drgawki, w skrajnych sytuacjach — nawet niewydolność oddechowa. Dlatego tak ważne jest, żeby u wszystkich noworodków matek chorujących na cukrzycę regularnie w pierwszej dobie monitorować glikemię.
- przypomina pediatra.
U noworodków matek z cukrzycą częściej obserwuje się także zaburzenia oddychania.
W przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie mamy do czynienia z zespołem zaburzeń oddychania, u tych donoszonych mogą pojawić się nieprawidłowości adaptacyjne, co wynika głównie z hiperinsulinemii.
- tłumaczy specjalistka.
Ponadto u noworodków z tej grupy stwierdza się często policytemię, żółtaczkę, w skrajnych sytuacjach może wystąpić zakrzepica żył głębokich, przede wszystkim nerkowych.
Kolejnym powikłaniem jest kardiomiopatia przerostowa, a więc pogrubienie mięśniówki serca, szczególnie asymetryczny przerost przegrody międzykomorowej. Czasami może dojść do zwężenia drogi odpływu z lewej komory serca lub do niedomykalności zastawki mitralnej. Rzadziej rozpoznawanym objawem u noworodków matek z cukrzycą jest zespół małej lewej części okrężnicy, charakteryzujący się m.in. wzdęciami brzucha, trudnościami z oddaniem smółki w pierwszych dobach życia.
- dodaje dr Wróblewska-Seniuk.
Jest to jednak zaburzenie adaptacyjne, które w większości przypadków ustępuje samoistnie.
Możliwe dalsze problemy rozwojowe dziecka urodzonego przez kobietę chorą na cukrzycę
W dłuższej perspektywie czasowej u dzieci matek ze zdiagnozowaną cukrzycą nierzadko stwierdza się zaburzenia pamięci i rozwoju poznawczego oraz większą tendencję do występowania cukrzycy i otyłości. Ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 jest w tej populacji wyższe nawet o 10 proc. niż u dzieci matek zdrowych.
Kilka lat temu przeprowadziliśmy długofalowe badanie obserwacyjne potomstwa matek z cukrzycą. Uczestniczyły w nim dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wykazaliśmy, że cukrzyca ciążowa u matki zwiększała ryzyko większej urodzeniowej masy ciała, ale również wyższego BMI w okresie wczesnoszkolnym. Wyższe były także w tej grupie wskaźniki insulinooporności, a z kolei niższe wskaźniki insulinowrażliwości. W badanej przez nas grupie dzieci szczególnie często występowała insulinooporność. Dzieci były najbardziej narażone na wystąpienie zaburzeń metabolicznych. Stwierdziliśmy, że czynnikiem predysponującym do takich konsekwencji była nieprawidłowa glikemia u matki w okresie okołoporodowym. Punktem determinującym był poziom hemoglobiny glikowanej przekraczający 6,11 proc. oraz średnia dobowa glikemia powyżej 98 mg/dl.
- tłumaczy pediatra.
Jak wyjaśnia dr n. med. Katarzyna Wróblewska-Seniuk, stan kliniczny noworodka matki chorej na cukrzycę zależy od klasy cukrzycy u pacjentki, stopnia wyrównania gospodarki węglowodanowej w okresie okołokoncepcyjnym i w czasie ciąży. Nie bez wpływu na stan zdrowia dziecka pozostają również powikłania inne niż cukrzyca. Głównym czynnikiem teratogennym jest hiperglikemia, która przyczynia się także do zaburzeń wzrastania, przede wszystkim nadmiernej urodzeniowej masy ciała. Najczęstszym zaburzeniem metabolicznym u noworodków z tej populacji pozostaje hipoglikemia. Hiperinsulinemia i hiperglikemia w okresie życia płodowego przyczyniają się do wystąpienia u nich takich zaburzeń, jak otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2 czy zespół metaboliczny.
Źródło: niezalezna.pl, infowire.pl, PulsMedycyny
