Zasadniczo te naturalne cykle są powiązane z obrotem Ziemi (zmiana pór roku, dnia i nocy). Badania dotyczą także wpływu ruchu i aktywności ciał niebieskich (Słońca i Księżyca) na żywe organizmy. Oddziaływania te w istotny sposób wpływają na ludzki organizm. Poznanie tych rytmów i życie w zgodzie z nimi zwiększają nasze możliwości.
Rodzaje rytmów biologicznych ze względu na długość ich cyklu:
– rytmy milisekundowe (generowane przez neurony),
– rytmy około sekundowe (częstotliwości skurczów serca),
– rytmy około 4-sekundowe (cykl oddychania),
- rytmy okołodobowe (około 20-28 godzin, np. sen – czuwanie, temperatura ciała, poziom pierwiastków i hormonów, aktywność układów i narządów wewnętrznych),
– rytmy długookresowe
– roczne (np. migracja, hibernacja)
– księżycowe (np. cykl owulacyjny, rozmnażanie zwierząt).
Rodzaje rytmów biologicznych ze względu na ich źródło:
– rytmy wywołane przez czynniki zewnętrzne (oświetlenie, temperatura, wilgotność).
– rytmy sterowane przez zegar biologiczny (w naszym organizmie).
Najbardziej na nasz organizm oddziałuje dobowy rytm noc–dzień
Dzień – noc, światło – ciemność to najważniejsze czynniki, które wpływają na funkcje naszego organizmu, jego narządy i komórki. Dzieje się tak dzięki melatoninie. Jest to hormon, którego biosynteza następuje głównie w dokrewnym gruczole znajdującym się w centrum naszego mózgu – szyszynce. Substancja ta jest też wytwarzana w siatkówce oka oraz w niektórych komórkach układu pokarmowego. Melatonina natychmiast po wytworzeniu przedostaje się do krwiobiegu. Łatwo pokonuje bariery biologiczne i przez receptory błonowe dociera do wszystkich komórek i tkanek.
Co zarządza naszym wewnętrznym zegarem?
Wszystkie żywe komórki naszego ciała mają receptory melatoninowe. Obecność tej substancji była stwierdzona w spermie, śluzie pochwowym, ślinie. Melatonina zarządza biologicznym zegarem. Produkowana jest po zapadnięciu zmroku. Światło powoduje znaczne zmniejszenie syntezy i uwalniania się hormonu. Informacja o zmniejszeniu ilości światła wędruje z siatkówki oka do szyszynki. U zwierząt prowadzących nocny tryb życia (np. u sowy) obecność tego hormonu we krwi daje sygnał do wzmożenia aktywności, a u zwierząt dziennych działa odwrotnie. U ludzi w podeszłym wieku jest produkowana w mniejszej ilości z powodu zwapnienia szyszynki i powoduje zaburzenia rytmu i ilości snu.
Działanie melatoniny:
– reguluje cykle snu,
– spowalnia aktywność psychoruchową i sprzyja zasypianiu,
– wpływa na podwzgórzowy ośrodek termoregulacji, przyczyniając się do obniżenia temperatury ciała, spadek temperatury zazwyczaj poprzedza sen,
– spowalnia proces trawienia,
– wzmacnia odporność,
– wpływa na produkcję hormonów płciowych, w tym testosteronu, oraz na tempo okresu dojrzewania i przekwitania,
– jest silnym przeciwutleniaczem – niszczy wolne rodniki
Reklama
