Mury i bastiony mierzyły 2500 metrów, a umocnienia te uzupełniały: arsenał dobudowany w roku 1582, bramy – Lubelska, Lwowska i Szczebrzeska. Całość prac fortyfikacyjnych dokończył w 1618 roku wybitny artylerzysta i fortyfikator wenecki Andrea dell’Aqua. Twierdza miała kształt siedmioboku z 7 bastionami na narożach, oddalonymi od siebie o około 200 m (taki był zasięg ówczesnej artylerii).
Kiedy na Rzeczpospolitą uderzyły wojska szwedzkie, Jan II Zamojski na początku próbował układać się z najeźdźcą i dopiero pod koniec roku 1655 zdecydował się na poparcie Jana Kazimierza. Na odzew króla szwedzkiego nie musiał długo czekać – na Lublin ruszyła armia feldmarszałka Douglasa, która stanęła pod Zamościem 25 lutego. Wkrótce dołączył do niej także Karol Gustaw. Mimo tygodniowego ostrzału murów Szwedzi nie wyrządzili zbyt wielkiej szkody i musieli od oblężenia odstąpić. Zamość – obok Jasnej Góry, Łańcuta i Gdańska – okrył się sławą niezwyciężonej twierdzy.
.
