Kościuszko pochodził ze średniozamożnej szlachty. W młodości uczęszczał do Szkoły Rycerskiej w Warszawie, założonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, gdzie zdobył gruntowne wykształcenie wojskowe i inżynierskie. Dzięki stypendium królewskiemu kontynuował naukę w Paryżu, zgłębiając tajniki fortyfikacji, artylerii i strategii wojskowej. To właśnie tam zetknął się z ideami oświecenia, które ukształtowały jego światopogląd – wiarę w wolność, równość i prawa człowieka.
Walka o niepodległość Ameryki
W 1776 roku, zainspirowany ideą wolności, Kościuszko wyruszył do Ameryki, by wesprzeć kolonistów w walce o niepodległość przeciwko Brytyjczykom. Jako inżynier wojskowy odegrał kluczową rolę w budowie fortyfikacji, m.in. w Saratodze, gdzie jego umocnienia przyczyniły się do zwycięstwa Amerykanów w jednej z przełomowych bitew wojny o niepodległość. Generał Jerzy Waszyngton docenił talent Polaka, powierzając mu kolejne zadania. Kościuszko zyskał szacunek i przyjaźń Amerykanów, stając się jednym z bohaterów młodego narodu.
Powrót do Polski i Insurekcja 1794 roku
Po powrocie do ojczyzny Kościuszko zaangażował się w walkę o ratowanie Rzeczypospolitej, zagrożonej rozbiorami. W 1794 roku stanął na czele powstania, które przeszło do historii jako Insurekcja Kościuszkowska. 24 marca 1794 roku na krakowskim Rynku Głównym złożył przysięgę, obiecując walczyć o wolność i niepodległość Polski.
Jego armia, złożona z regularnych żołnierzy i chłopów uzbrojonych w kosy, odniosła spektakularne zwycięstwo w bitwie pod Racławicami (4 kwietnia 1794 roku). Kościuszko, świadomy potrzeby reform, ogłosił również Uniwersał Połaniecki, nadając chłopom wolność osobistą i ograniczając pańszczyznę – był to rewolucyjny krok w ówczesnej Europie.
Niestety, powstanie upadło po klęsce pod Maciejowicami, gdzie Kościuszko został ranny i wzięty do niewoli. Uwięziony w Petersburgu, spędził tam dwa lata, zanim został uwolniony po śmierci carycy Katarzyny II.
Dziedzictwo i ostatnie lata
Po uwolnieniu Kościuszko osiadł w Szwajcarii, gdzie spędził ostatnie lata życia. Nigdy nie przestał marzyć o wolnej Polsce. Zmarł 15 października 1817 roku w Solurze, a jego ciało spoczywa na Wawelu, obok polskich królów i bohaterów narodowych. Jego testament, w którym zalecał wyzwolenie i edukację niewolników w Ameryce, świadczy o jego głębokim humanizmie i trosce o sprawiedliwość społeczną.
Symbol wolności
Tadeusz Kościuszko to postać niezwykła – człowiek, który walczył o wolność nie tylko swojego narodu, ale i innych. Jego odwaga, wizja i poświęcenie uczyniły go bohaterem dwóch kontynentów. W Polsce jego imię noszą ulice, place, szkoły i pomniki, a w Stanach Zjednoczonych upamiętniają go m.in. most Kościuszki w Nowym Jorku i liczne monumenty. Jego życie przypomina, że walka o wolność i sprawiedliwość wymaga nie tylko odwagi, ale i serca.
