Sensacyjne odkrycie w kościele św. Jerzego w Cieszynie
Malowideł gotyckich zachowało się w Polsce niewiele – dwa z nich odsłonięto właśnie w cieszyńskiej świątyni. Prace przy nich trwały od czterech lat. Zdaniem ks. Szymona Tracza, odpowiadającego w diecezji bielsko-żywieckiej za konserwację architektury i sztuki sakralnej, są one bardzo ważnym głosem w dyskusji nad kondycją malarstwa gotyckiego na pograniczu śląsko-małopolskim.
Cała dekoracja odkryta na tworzy trzy zespoły. Najstarszy z nich powstał w drugiej połowie XV w. i jest związany z dekoracją nawy.
Jej zasadniczym elementem była – umieszczona na pierwotnie bezokiennej północnej ścianie – monumentalna scena ukazująca Żywy Krzyż złączony z Męczeństwem św. Achacjusza i Dziesięciu Tysięcy legionistów. Główną oś przedstawienia tworzy statyczna sylwetka ukrzyżowanego Chrystusa o wydłużonych proporcjach. (…) Niestety, przedstawienie zostało w znacznej mierze zniszczone przez wykonanie później otworu okiennego, a kilka lat temu przez przeprucie kanału kominowego. Uszkodzone zostały także upadające postacie męczenników (…) nabitych na kolczaste gałęzie, z fragmentarycznie zachowanymi dłońmi w modlitewnym geście.
– powiedział ks. Szymon Tracz.
W malowidle na uwagę zasługuje twarz Chrystusa. Widać w niej dalekie echa maniery Mistrza Teodoryka pracującego dla cesarza Karola IV w Pradze, którego twórczość inspirowała artystów starszego pokolenia działających na Śląsku po połowie XV w. Wpływ praskiego malarstwa w stolicy Księstwa Cieszyńskiego nie może dziwić, z racji żywotnych relacji łączących Pragę z Cieszynem pod berłem cieszyńskich Piastów, zwłaszcza Przemysława II i Kazimierza II.
– dodał duchowny.
Drugi zespół malowideł to odsłonięte kilkanaście tygodni temu w prezbiterium przedstawienie świętego biskupa w stroju pontyfikalnym. Z kolei to malowidło zostało uszkodzone w partii twarzy świętego, którym był najprawdopodobniej św. Mikołaj.
Za najmłodsze z odkrytych malowideł uznana została dekoracja powstała na początku XVI w. Na tle ornamentu roślinno-kwiatowego umiejscowiono naprzeciw siebie dwóch świętych – św. papieża Klemensa, namalowanego w tiarze, kapie i albie, który w prawej ręce trzyma kotwicę, a w lewej księgę, oraz św. Mikołaja w mitrze, z pastorałem, w ornacie, dalmatyce i w albie.
Prace konserwatorskie w cieszyńskim kościele jeszcze trwają. „W przyszłym roku planujemy dokonanie konserwacji estetycznej. Wartość cieszyńskiego zespołu podkreśla fakt, iż gotyckich malowideł ściennych w Polsce zachowało się stosunkowo niewiele” – podkreślił ks. Tracz.
Istnienie cieszyńskiego kościoła św. Jerzego, pierwotnie noszącego wezwanie Trójcy Świętej i Świętego Krzyża, jest poświadczone źródłowo dopiero w 1447 r. Określony został jako kaplica przy szpitalu usytuowanym poza murami miasta, na tzw. Przedmieściu Frysztackim. Drewniana lecznica, która spłonęła w 1882 r., musiała istnieć wcześniej, ponieważ wspominają o niej źródła z 1425 r.
Za powstaniem kościoła w początkach drugiej połowy XV w. przemawia umieszczony na zworniku w prezbiterium piastowski orzeł bez korony, gdyż ta pojawiła się w heraldyce Piastów cieszyńskich dopiero w latach 60. XV w. Znamienne jest, że orzeł występuje w polu czerwonym, a nie w niebieskim, jak było to w późniejszym zwyczaju książąt cieszyńskich.
– powiedział ks. Tracz.
W XVIII w. świątynia św. Jerzego i Dziesięciu Tysięcy Męczenników funkcjonowała jako filia cieszyńskiej parafii św. Marii Magdaleny.
Źródło: dzieje.pl
