Ogłoszono zwycięzców nagród European Heritage Awards/Europa Nostra Awards 2019 – najbardziej prestiżowego europejskiego wyróżnienia w tej dziedzinie. 25 laureatów z 16 krajów zostało docenionych za imponujące osiągnięcia w dziedzinie ochrony, badań, dedykowanej służby oraz edukacji, szkoleń i podnoszenia świadomości. Zwycięzcy zostaną uhonorowani podczas prestiżowej ceremonii rozdania nagród European Heritage Awards 29 października w Paryżu podczas Europejskiego Kongresu Dziedzictwa. Wśród laureatów znajdują się dwa wybitne polskie osiągnięcia: w kategorii Konserwacja: Kompleks Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu, a w kategorii Edukacja, szkolenie i zwiększanie świadomości: „Miejsce przy królewskim stole” w Warszawie.
Kompleks Sztolnia Królowa Luiza, Polska
Kopalnia Królowa Luiza, oddana do eksploatacji w 1791r., była pierwszą pruską państwową kopalnią węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Dzięki jej działalności Zabrze przekształciło się z małej osady w duże miasto. Kopalnia Królowa Luiza ma unikalny wkład w historię rozwoju przemysłu na Śląsku i w Europie. Jury zauważyło, że
podobne do zabrzańskiej kopalni obiekty związane z górnictwem węgla kamiennego, tracą na znaczeniu. Zachowanie dziedzictwa dawnych kopalni węgla kamiennego jest kluczowe dla przyszłych pokoleń jako istotny fragment historii nie tylko Polski, ale także Europy. Wielkogabarytowe maszyny górnicze prezentowane zwiedzającym stały się częścią doświadczenia muzealnego.
Rozległa infrastruktura pogórnicza została zrewitalizowana i zaadaptowana do nowych funkcji. Całe przedsięwzięcie zajęło prawie 15 lat i polegało zarówno na rewitalizacji części naziemnej, jak i pracach konserwacyjnych w łączących się z sobą podziemnych korytarzach o długości ponad 5 km. Rewitalizacja kopalnianych przestrzeni przyczyniła się do zredukowania negatywnego wpływu dawnej eksploatacji górniczej i samej sztolni, przekładając się na bezpieczeństwo działalności turystycznej i kulturalnej. Trzy budynki obsługi ruchu turystycznego zostały także zrewitalizowane lub wybudowane od zera i zawierają eksponaty oraz artefakty prezentujące historię miejsca. Jury podkreśliło również szeroki zakres wiedzy, który był konieczny do przeprowadzenie projektu rewitalizacji, stwierdzając „prace rewitalizacyjne wymagały specjalistycznej wiedzy z zakresu górnictwa, niezbędnej do udostępnienia obiektu”.
Miejsce przy królewskim stole, Warszawa, Polska
„Miejsce przy królewskim stole” to inicjatywa Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, której celem było dzielenie się doświadczeniem i wiedzą o kulinarnej historii dworów królewskich. Dzięki warsztatom, wydarzeniom plenerowym i konferencjom naukowym zorganizowanym przez muzeum wzrosła świadomość tradycji i obyczajów kulinarnych europejskich dworów. Projekt zrealizowano w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 wraz z podobnymi działaniami w królewskich pałacach całej Europy, zrzeszonych w Sieci Europejskich Rezydencji Królewskich.
Dziś powszechnie uznaje się, że kultura jedzenia stanowi istotny, niematerialny aspekt europejskiego dziedzictwa, a mechanizmy włączania wiedzy na jej temat w szerszy obraz tegoż dziedzictwa stały się w ostatnich czasach obiektem wielkiego zainteresowania. Kładąc większy nacisk na doświadczanie zmysłowe, możemy pogłębić nasze rozumienie roli, jaką jedzenie odgrywało w przeszłości.
– stwierdziło jury.
Skala działań podjętych w ramach projektu robi wrażenie: w 2018 roku zorganizowano ponad 200 warsztatów poświęconych dziedzictwu kulinarnemu. Wśród nich znalazły się zarówno warsztaty kulinarne dla wszystkich grup wiekowych, jak i spotkania dotyczące historii ogrodnictwa czy pszczelarstwa. W wydarzeniach zorganizowanych przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie wzięło udział prawie 5000 osób, przyczyniając się do wzmocnienia więzi między instytucją a społecznością lokalną oraz do szerzenia wiedzy na temat kulinarnego dziedzictwa Europy. Dwudniowa międzynarodowa konferencja „Władza smaku. Europa przy królewskim stole”, zorganizowana w październiku 2018 roku, zgromadziła historyków, badaczy kultury żywienia, kuratorów muzealnych, szefów kuchni i przedstawicieli instytucji promujących tradycje kulinarne. Obecni wśród uczestników dziennikarze kulinarni i wytwórcy żywności omawiali kulturowe znaczenie jedzenia w przeszłości i we współczesnym świecie. Pod okiem szefów kuchni i specjalistów zorganizowano też wiele pokazów rekonstrukcji kulinarnej, podczas których uczestnicy mieli możliwość wypróbowania przepisów z XVII i XVIII wieku, pochodzących z siedmiu książek kucharskich opublikowanych przez muzeum w poprzednich latach.
Jury doceniło oryginalność i dostępność projektu:
Wybór formy prezentacji tematu sprzyja tworzeniu autentycznej atmosfery historycznej i sensorycznej, a jednocześnie projekt skutecznie unika pułapki trywialności, w którą nierzadko wpadają podobne przedsięwzięcia. Muzeum kładzie duży nacisk na zaangażowanie różnorodnych odbiorców, w tym dzieci w wieku szkolnym, rodzin i osób dorosłych. Projekt wykorzystuje potencjał muzeum mieszczącego się w historycznej budowli do tworzenia wartości dodanej poprzez rozwój interaktywnych warsztatów opartych na badaniach empirycznych i analizie źródeł.
Europa Nostra ufundowała w tym roku nagrodę specjalną dla Paryskiej Straży Pożarnej, która umiejętnie walczyła z płomieniami pustoszącymi katedrę Notre Dame. Dzięki strażakom ochroniono główną strukturę budowli przed całkowitym zniszczeniem, a także bezcenne dzieła sztuki znajdujące się w świątyni.
Jestem niezmiernie dumny i gratuluję wszystkim laureatom nagród European Heritage Awards/Europa Nostra 2019. Bohaterowie dziedzictwa – profesjonaliści i wolontariusze z całej Europy – dokonali czegoś naprawdę niesamowitego. Ich praca polegająca na przywracaniu, zachowywaniu, wspieraniu lub promowaniu europejskich zabytków i miejsc dziedzictwa, a także dziedzictwa niematerialnego Europy, jest najwyższej jakości. Nagrody są dowodem ogromnego wpływu projektów dziedzictwa na naszą gospodarkę, środowisko, kulturę i jakość życia. Dziedzictwo Europy jest kluczowym atutem dla przyszłości Europy i naszego dobrobytu. Jest to ważne przesłanie dla wszystkich obywateli UE i wszystkich przyszłych przywódców instytucji UE przed nadchodzącymi wyborami europejskimi.
– powiedział Plácido Domingo, wielki śpiewak operowy i prezes Europa Nostra.
Obywatele z całej Europy i reszty świata mogą teraz głosować online na nagrodę Public Choice dla zwycięskich projektów. Głosujmy na Polskę!!!
https://vote.europanostra.org/
Kategoria konserwacja
Zamek Montreuil Bonnin, Francja
Ufortyfikowana osada Mutso, Gruzja
Kaplica Świętego Całunu, Turyn, Włochy
Katedra Świętego Bawo, Haarlem, Holandia
Zespół Sztolni Królowej Luizy, Zabrze, Polska
Pawilon na prezentację pozostałości arcaheologicznych, Celje, Słowenia
Lithica Quarry of s’Hostal, Minorka, Hiszpania
Oratorium Partal Palace w Alhambra, Granada, Hiszpania
Portal chwały, Santiago de Compostela, Hiszpania
Medieval Tithe Barn, Ingatorp, Szwecja
Yr Ysgwrn, Trawsfynydd, Wales, United Kingdom
Kategoria badania
Solak1: model archeologii predykcyjnej, Armenia/Włochy
VERONA: Van Eyck Research w OpeN Access, Belgia
RomArchive-Digital Archive of Roma, Germany
Kategoria usługa dedykowana
VVIA - Flamandzkie Stowarzyszenie Archeologii Przemysłowej, Belgia
Fortidsminneforeningen – National Trust of Norway, Norway
Kategoria Edukacja, szkolenie i podnoszenie świadomości
Centrum technologii kreatywnych TUMO, Erywań, Armenia
Historia Radar 1938, Wiedeń, Austria
Betina Museum of Wooden Shipbuilding, Croatia
Monument Europe, Germany
Stewardzi dziedzictwa kulturowego, Berlin, Niemcy
Greckie ścieżki kultury, Ateny, Grecja
Commonlands: Mapowanie społeczności kulturowej w obszarach alpejskich, Parco Nazionale Val Grande, Włochy
Le Dimore del Quartetto, Mediolan, Włochy
Miejsce przy Stole Królewskim, Warszawa, Polska