Pomnik Ofiar nacjonalistów ukraińskich w latach 1939-1947
Pomnik ten zostanie odsłonięty w Szczecinie na Cmentarzu Centralnym. Postawiono go staraniem Stowarzyszenia Kresy Wschodnie Dziedzictwo i Pamięć, przy finansowym wsparciu Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie. Jest to upamiętnienie tysięcy Polaków, mieszkańców Wołynia i Małopolski Wschodniej, ofiar ludobójstwa dokonanego w latach 1939-1947 przez członków ukraińskich organizacji nacjonalistycznych OUN-UPA. Autorką pomnika jest prof. Katarzyna Radecka.
Data odsłonięcia pomnika nie jest przypadkowa. 9 lutego 1943 r. w polskiej kolonii Parośla Pierwsza (gm. Antonówka, powiat sarneński) oddział UPA dokonał pierwszego zbiorowego i zorganizowanego mordu na ludności polskiej. Ze szczególnym okrucieństwem zostało zamordowanych 173 Polaków. Zbrodnia w Paroślach uznawana jest za początek ludobójstwa wołyńskiego, choć do pojedynczych mordów na Polakach dochodziło już wcześniej.
Pomnik posiada bardzo bogatą symbolikę. Nawiązuje do nieodłącznych elementów krajobrazu polskiej wsi, którymi są: przydrożna kapliczka i spadzisty dach domostwa. Dach w upamiętnieniu pozbawiony jest poszycia i posiada symboliczne blizny – zagłębienia z nazwami miejscowości, z których pochodzi ziemia z prochami pomordowanych przodków, przywieziona i złożona pod pomnikiem. Zrzucony z domu, po którym nie ma już śladu, spoczywa zagłębiony w ziemi obok kapliczki, przypominającej w swej skromnej formie komin utraconego domostwa. Dach jest jakby zanurzony w gruncie. Komin, przy którym na ogół był piec, symbolizujący ciepło domowego ogniska, stoi samotny, osmalony, symbolizując też samotne, nieliczne ofiary, które przeżyły czystkę etniczną na Kresach II RP, pozbawione rodzinnego ciepła. Krzyże na górnej części kapliczki symbolizują rozproszenie ocalałych potomków ofiar po całym świecie.
Czerń, szarość oraz nierówna nawierzchnia okładzin pomnika nawiązują do dawnej pożogi, a także wpisują się w aurę nekropolii. Inskrypcja na szczycie dachu zawiera informacje dotyczące upamiętnienia. Pomnik poświęcony jest pomordowanym w ramach zbrodni ludobójstwa, której ofiarami byli Polacy, w dużo mniejszej skali Ukraińcy, Żydzi, Ormianie, Rosjanie, Czesi i przedstawiciele innych narodowości Kresów, dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich na terenie województw wołyńskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego i lwowskiego II Rzeczypospolitej podczas okupacji tych ziem przez III Rzeszę i ZSRS w latach 1939–1945, a także w pierwszych latach po wojnie.
Nocna iluminacja, uzyskana dzięki ogniwom fotowoltaicznym i turbinie wiatrowej, wizualizuje symboliczną, nocną pożogę i ma oświetlać całość. Wokół pomnika posadzono kalinę, której owoce dojrzewające w lipcu są koloru czerwonego, mają cierpki i gorzki smak i są trujące, co nawiązuje do śmierci ofiar rzezi wołyńskiej.
Program uroczystości 9 lutego:
10.00 - msza święta w intencji ofiar i członków ich rodzin (Cmentarz Centralny w Szczecinie - Kaplica Główna)
11.30 - rozpoczęcie uroczystości odsłonięcia pomnika (Cmentarz Centralny w Szczecinie, aleja Górna, miejsce pomiędzy kwaterami 4A i 43B).
Źródło: ipn.gov.pl
