Zamach antydemokratyczny. Ryszard Kalisz i postkomunistyczna hydra » CZYTAJ TERAZ »

Miliony dokumentów – świadectwa historii Polski

7 lutego 1919 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. Wprowadzenie tego aktu prawnego już w pierwszych miesiącach odbudowującej się Polski oznaczało, że rząd uznał potrzebę posiadania i zabezpieczania dziedzictwa archiwalnego. Utworzenie państwowej sieci archiwalnej było fundamentem budowy administracji nowoczesnego państwa.

fot. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Zbiory gromadzone w archiwach państwowych są naturalną skarbnicą narodowej przeszłości. Zawierają miliony dokumentów będących świadectwem historii Polski, dorobku państwa i jego obywateli. Wśród najcenniejszych dokumentów warto wymienić choćby Konstytucję 3 maja 1791 r., Akt Unii Lubelskiej podpisany w 1569 r., Dokument lokacyjny miasta Krakowa z 1257 r., Akta Organizacji Narodowej z materiałami Powstania Styczniowego z 1863 r., Memoriał Ignacego Jana Paderewskiego z 1917 r., Akt erekcyjny Związku Pruskiego z 1440 r. oraz wspomniany Dekret. Przechowywane archiwalia to dokumentacyjne źródło dziejów i łącznik między czasami dawnymi a obecnymi.

Historycy, archiwiści, badacze, genealodzy oraz pasjonaci dziejów swoich rodzin czy miejscowości mogą znaleźć odpowiedzi w źródłach historycznych, które otwarte są przed nimi w archiwach. Archiwalia, niezależnie czy jest to pergamin, papier, zapis elektroniczny, audiowizualny bądź inny, dokumentują każdy obszar ludzkiej działalności m.in. jak funkcjonowało państwo, jego organy, instytucje, jak wyglądała kultura, sztuka, zdrowie i życie obywateli. Otwarty dostęp do archiwów wzbogaca naszą wiedzę o nas samych, genealogii naszych przodków oraz o państwie, w którym żyjemy.

Bez archiwów trudno byłoby dziś funkcjonować współczesnym społeczeństwom. Dlatego setna rocznica istnienia sieci archiwalnej pozwala przypomnieć cytat Józefa Piłsudskiego – „Naród, który traci pamięć, przestaje być narodem. Staje się zbiorowiskiem ludzi czasowo zajmujących dane terytorium”. Archiwa od pierwszych miesięcy odrodzonej Rzeczypospolitej pełnią swą misję trwale zachowując świadectwa przeszłości oraz dokumentując pamięć i wiedzę narodu.

W 100. rocznicę ustanowienia Dekretu, na Zamku Królewskim w Warszawie odbędzie się Gala Archiwisty oficjalnie inaugurująca jubileusz. W uroczystości weźmie udział wiceminister Jarosław Sellin. W programie uroczystości zaplanowano prezentację pamiątkowego znaczka pocztowego wyemitowanego na tę okoliczność przez Pocztę Polską, pokaz dedykowanej monety wybitej przez Narodowy Bank Polski, ekspozycję oryginału Dekretu oraz premierę jubileuszowej publikacji „Archiwa w Niepodległej. Stulecie archiwów państwowych 1919-2019” wydanej przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych.

W Pałacu Prezydenckim zostaną wręczone odznaczenia państwowe szczególnie zasłużonym pracownikom archiwów państwowych. Obydwie uroczystości to okazja do podsumowania dorobku archiwistyki polskiej, czasu tworzenia się polskiej myśli archiwalnej, jej wkładu w archiwistykę światową, a także refleksji nad stuletnią obecnością archiwów państwowych w niepodległej Polsce.

Wiek temu Dekret stał się podstawą do budowy i rozwoju współczesnej sieci archiwów państwowych w Rzeczypospolitej Polskiej po 123 latach zaborów. Regulował on wszystkie podstawowe kwestie funkcjonowania tworzonych niemal od początku archiwów państwowych. W oparciu o ten akt prawny zorganizowano pierwszą sieć archiwów państwowych obejmującą 5 archiwów zlokalizowanych w Warszawie (Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Akt Dawnych, Archiwum Skarbowe, Archiwum Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Archiwum Wojskowe). Dokument skrystalizował także misję państwowej służby archiwalnej, którą do dziś jest trwałe zachowanie świadectw przeszłości i zapewnienie do nich powszechnego dostępu.

Aktualnie łączna wielkość zasobu polskich archiwów państwowych wynosi ponad 344 kilometry bieżące akt. W 2018 roku liczba skanów dokumentów udostępnionych w serwisie szukajwarchiwach.pl przekroczyła 34 miliony, a niebawem serwis pojawi się w nowej wersji.

 

 

 



Źródło: mkidn.gov.pl

#Archiwa państwowe #100. lecie #nowoczesne państwo #historia w dokumentach

Magdalena Łysiak