Losy Polaków w Indiach podczas II w.św.
Na mocy porozumienia podpisanego 21 marca 2019 r. pomiędzy przedstawicielami Koła Polaków z Indii 1942–1948 – Wandą Kuraś i Danutą Pniewska a Instytutem Pamięci Narodowej do Archiwum IPN trafiły unikatowe dokumenty dotyczące około 6 tysięcy uchodźców polskich ewakuowanych po 1941 r. z ZSRR, którzy w oczekiwaniu na powrót do Polski spędzili kilka lat w osiedlach indyjskich. Największa grupa, licząca około 4,5 tys. Polaków, głównie dzieci i młodzież, zamieszkała w osiedlu Valivade koło miasta Kolhapur.
W Valivade bardzo duży nacisk kładziono n edukację. W osiedlu znajdowały się kościół, szpital, gimnazja, licea, szkoła Instruktorek Gospodarstwa Wiejskiego, cztery szkoły powszechne, trzy przedszkola, biblioteka, pracownia artystyczna, teatr amatorski, świetlica, sklepy, warsztat. Delegatura Opieki wydawała w Bombaju dwutygodnik „Polak w Indiach” wraz z dodatkiem dla dzieci „Słoniątko Indyjskie”. Bardzo dobrze zorganizowane życie społeczne i kulturalno-oświatowe wytworzyło wśród mieszkańców więzi, które przetrwały do dziś.
Przekazane do Archiwum IPN dokumenty są materiały związane z działalnością Koła. Składają się na nią biuletyn Koła, dokumentacja fotograficzna ze zjazdów, materiały redakcyjne do książki „Polacy w Indiach 1942–1948” oraz relacje, a także materiały wytworzone w latach 1942–1948 w Indiach, Rosji, Iranie, Afryce i Izraelu. Na zbiór składają się głównie fotografie, dokumentacja aktowa, wydawnictwa, ręcznie ilustrowane kroniki harcerskie. Najcenniejszym nabytkiem w tej grupie materiałów jest oryginalna lista uchodźców polskich przewiezionych do Indii, na której znajduje się około 5 tysięcy nazwisk.
Na fotografiach możemy odnaleźć miejsca takie jak: Kolhapur, Valivade, Jamnagar, Balachadi, Bombaj, Bandra, Panchala, Chandoli, Karachi, w których żyli i przebywali Polacy w Indiach. Największa podgrupa to fotografie ukazujące życie w obozie Valivade – wygląd osiedla, uroczystości religijne, edukację, harcerstwo, sport, teatr, kontakty z okolicznymi mieszkańcami oraz codzienne zajęcia. W pozyskanej dokumentacji znajdują się także fotografie i dokumenty związane z ks. prałatem Zdzisławem Peszkowskim, m.in. fotografie z okresu świeckiego, kiedy druh Peszkowski organizował polskie harcerstwo w Indiach, zdjęcia ze święceń kapłańskich oraz fotografie ze spotkań z kard. Stefanem Wyszyńskim i papieżem Janem Pawłem II.
Prezes IPN Jarosław Szarek zaprasza na dyskusję dotyczącą losów polskich uchodźców w obozach w Indiach podczas II wojny światowej. Spotkanie odbędzie się 27 listopada 2019 r., o godz. 17.30, w Centrum Edukacyjnym IPN Przystanek Historia przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie.
Źródło: ipn.gov.pl
