Jan Zamoyski we Florencji
Na Półwyspie Apenińskim jest wiele zabytków będących polskim dziedzictwem kulturowym. Są one świadectwem wielowiekowych więzi polsko-włoskich, zarówno politycznych, jak i społeczno-kulturowych. Do dziś XVI-wieczny wizerunek Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, dumnie zdobi kolekcję florenckiej Galerii Uffizi – pisze na swojej stronie Polonika Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą.
Zwiedzając Galerię Uffizi we Florencji, koniecznie należy zwrócić uwagę na galerię portretową znajdującą się w korytarzu pierwszego piętra po stronie drzwi (tzw. galeria Gioviana). Wśród imponującego panteonu wybitnych osobistości Europy, znajdziemy wykonany na desce około 1578‒1581 r. portret olejny Jana Zamoyskiego. Dzieje tego obrazu są kontrowersyjne i już od ponad wieku budzą żywe zainteresowanie polskich badaczy.
Portret ten jest jednym z dwóch najlepiej zachowanych do dziś malarskich wizerunków Zamoyskiego z XVI w. Jego wykonanie przypisuje się Włochowi Cristofano dell’Altissimo, działającemu na dworze Medyceusza Cosimy I (1519‒1574) we Florencji. Konterfekt prezentuje postać mężczyzny w sile wieku na ciemnym, jednolitym, neutralnym tle, w ujęciu popiersiowym, kadrowanym do pasa, z torsem i twarzą lekko zwróconą ku prawej stronie. Portretowany odziany jest w czerwony żupan zapinany na cztery złote guzy. Na ramionach widnieje purpurowa, podbita futrem delia zdobiona dwoma złotymi guzami oraz szerokim kołnierzem z futra rysia. Na głowie widać siwiznę włosów z charakterystycznym puklem na szczycie czoła. Górna warga ust skryta jest pod siwymi, lekko podkręconymi wąsami. Napis na górze obrazu głosi po włosku:
GIO · ZAMOISHI · GRAN. CANCELLE|RE DEL REGNIO DI POLONIA
czyli Jan Zamoyski wielki kanclerz króla Polski.
Malowidło odznacza się soczystą barwą i miękką linią konturu. Stylistyka ta mieści się w manierze pozostałych wizerunków z galerii Gioviana, które wyszły spod ręki Altissima. Upodabnia je format, olejna technika wykonania, materia podobrazia oraz powtarzanie się niezmiennych elementów kompozycyjnych. Wszystkie XVI-wieczne europejskie galerie przedstawiające słynnych mężów „di uomini famosi” prezentowały portretowanych w jednakowy sposób – sztywno i statycznie.
Wizerunek ten jest bardzo ważnym elementem całej ikonografii Jana Zamoyskiego, a sama obecność naszego rodaka wśród tak zacnego grona i w tak dostojnym miejscu, jakim jest Galeria Uffizi – jedna z najsłynniejszych światowych galerii sztuki, to niewątpliwie nobilitacja dla polskiej historii i dla naszego kraju…
Jan Zamoyski (1542‒1605), kanclerz i hetman wielki koronny, to dla Polaków postać monumentalna. Niegdyś podziwiała go również cała Europa. Na stałe wpisał się w panteon zasłużonych osobistości doby renesansu. U szczytu swej kariery politycznej był niemal równy królom. Jako jeden z najbardziej wpływowych magnatów w kraju zasłużył sobie na miano pierwszorzędnego polityka w polskich dziejach. Założył miasto Zamość, zwane Padwą Północy. Niepodważalne są również jego zasługi na polu kultury i nauki.
Źródło: polonika.pl
