Dr Marcin Engel z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie powiedział, że Jaćwingowie na kartach historii zapisali się jako lud rozbójniczy.
Według historii Jaćwingowie byli plemieniem rozbójników konnych, którzy żyli z grabieży chrześcijańskim krajów. Atakowali bardzo głęboko na terenie Polski, Ruś Halicką i zmagali się z krzyżakami. Wojownicy szybko uderzali i znikali z dobytkiem, niewolnikami, z bydłem i z końmi.
Historycy informują, że jaćwiescy konni wojownicy we wczesnym średniowieczu sieli postrach wśród swoich sąsiadów. Jednak klęska Jaćwingów, wyludnienie i podział zajmowanego przez nich terenu doprowadziły do zapomnienia o tym walecznym plemieniu. Kilkadziesiąt lat temu archeolodzy zaczęli odkrywać zapomniany wojowniczy lud jaćwieski. Najnowsze odkrycia archeologiczne w Szurpiłach, Skomacku Wielkim i w innych ważnych ośrodkach wczesnośredniowiecznej Jaćwieży potwierdzają militarny charakter kultury tego ludu. Także Suwalszczyzna została po drugiej wojnie światowej przebadana przez archeologów. W latach 1955-1966 pojawiła się koło Suwałk Kompleksowa Ekspedycja Jaćwieska. We wsi Szwajcaria odkryto cmentarz z okresu rzymskiego. Obecnie jest to rezerwat archeologiczny zajmujący ok. 4 hektary. W Szwajcarii od ponad 20 lat odbywa się Jaćwieski Festyn Archeologiczny.
Jaćwingowie przywędrowali na tereny dzisiejszej Suwalszczyzny około V wieku p.n.e. Był to lud wojowniczy, blisko spokrewniony z Prusakami i Litwinami. Podbił ich we wczesnym średniowieczu zakon krzyżacki.
