Rosjanie nie odpowiedzieli na żaden wniosek złożony przez Polskę!
Polska przekazała Federacji Rosyjskiej siedem wniosków restytucyjnych dotyczących dzieł sztuki wywiezionych do ZSRR przez Armię Czerwoną w czasie II wojny światowej. Poinformował o tym wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński.
17 września, wraz z Armią Czerwoną, wkroczyły do Polski tzw. brygady trofiejne, w których byli specjaliści z wielu dziedzin sztuki. "Lokalizowano i rekwirowano dzieła sztuki, był to ordynarny rabunek i dewastacja, zniknął wtedy cały świat polskich dworów, o czym nie wszyscy pamiętają" – mówił wicepremier. Nie jesteśmy w stanie ocenić skali grabieży, złożono do tej pory 20 wniosków obejmujących kilkanaście tysięcy obiektów, wśród nich są np. obrazy Cranacha, Durera, rękopis Słowackiego czy numizmaty z Malborka. Rosja jest zobowiązana zgodnie z prawem międzynarodowym zwrócić to, co zostało zabrane, kradzież dziedzictwa nie ulega przedawnieniu. MKiDN opracowało kolejne 7 wniosków. Dotyczą one dzieł będących obecnie w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie.
Wśród siedmiu obiektów, które podlegają roszczeniom i o restytucję których Polska złoży wnioski do Federacji Rosyjskiej, jeden pochodzi z przedwojennej kolekcji wilanowskiej, jeden z kolekcji poznańskiej, trzy z przedwojennej kolekcji Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie, jeden obraz pochodzi z Łodzi i jeden z Wrocławia. Obiekty zostały zidentyfikowane w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych im. A. Puszkina w Moskwie. Są to:
- Adoracja Dzieciątka, Lorenzo di Credi; utracony z przedwojennej kolekcji Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk;
- Dwoje Świętych, Aretino Spinello; utracony z przedwojennej kolekcji Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie;
- Madonna z Dzieciątkiem i Janem Chrzcicielem, nieznany artysta włoski; utracony z przedwojennej kolekcji Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie;
- Chrystus i Jawnogrzesznica, Luca Giordano (warsztat); utracony z przedwojennej kolekcji Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie;
- Madonna z Dzieciątkiem i liliami na tle krajobrazu, nieznany malarz włoski z 2. poł. XV w.; utracony z przedwojennej kolekcji Miejskiego Muzeum Historii i Sztuki im. J. i K. Bartoszewiczów w Łodzi;
- Portret malarza, Valetin de Boulogne (krąg); utracony z przedwojennej kolekcji Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu;
- Pejzaż włoski ze sztafażem, Andrea Locatelli; utracony z przedwojennej kolekcji Pałacu w Wilanowie.
O skali grabieży dokonanej w polskich kolekcjach przez Armię Czerwoną może pośrednio świadczyć ilość zwrotów, czy, jak to wówczas nazywano, „darów” dokonanych przez ZSRR na rzecz Polski zaraz po wojnie. Do 1956 r. przekazano ponad 27 tys. obiektów oraz 20 tys. książek i archiwaliów. Po upadku ZSRR do polskich zbiorów publicznych powróciło tylko jedno dzieło: obraz Pompeo Batoniego „Apollo i dwie muzy” właśnie z przedwojennej kolekcji wilanowskiej.
Z uwagi na brak dostępu do rosyjskich zasobów muzealnych i źródeł archiwalnych, w tym do list wywozowych obiektów, trudno określić, ile jeszcze polskich dzieł sztuki i zabytków znajduje się na terenie Federacji Rosyjskiej oraz byłych republik radzieckich. Zgodnie z prawem międzynarodowym Rosja jest zobowiązana do zwrotu polskich dóbr kultury zrabowanych podczas wojny.
Źródło: niezalezna.pl; mkidn.gov.pl
