Historia i nowoczesność na torach. Polskie koleje i kolejarze w służbie Niepodległej

Kolejarze w walce o niepodległość

Polscy  kolejarze  odegrali  też  bardzo  ważną  rolę  podczas  drugiej  wojny  światowej.  W  czasie  okupacji  niemieckiej  przeprowadzali  liczne  akcje  sabotażowe,  aby  utrudnić  sprawne  funkcjonowanie  kolei  podległej  okupantowi.  Pomagali  też  w  zapewnieniu  nielegalnych  dostaw  żywności  do  miast,  w  przewozie  konspiracyjnych  przesyłek  i  poczty  kurierskiej  czy  ukrywających  się  osób,  a  także  w  ostrzeganiu   przed  łapankami  na  dworcach.  Brali  również  udział  w  pracy  wywiadowczej.  Narażali  się  w  ten  sposób  na  surowe  represje.

Wśród  pracowników  kolei  było  wielu,  którzy  mocno  zaangażowali  się  w  działalność  konspiracyjną.  Jednym  z  nich  był  kpr.  pchor.  Leszek  Krajewski  „Agamemnon”.

Kpr. pchor. Leszek Krajewski  „Agamemnon” (1921-2001). ZDJĘCIE POCHODZi Z ZASOBÓW MUZEUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Dzięki  Narodowej  Organizacji  Wojskowej  ukończył  szkołę  podoficerską  i  kurs  podchorążych  rezerwy.  Po  scaleniu  NOW  z  AK  został  żołnierzem  tej  organizacji  służąc  w  Batalionie  „Gustaw”.  Jednocześnie  od  1942  r.  pracował  na  Kolei  Wschodniej  jako  kancelista.  Podczas  Powstania  Warszawskiego  walczył  na  terenie  Śródmieścia  Północnego  w  szeregach  Batalionu  „Harnaś”  w kompanii  „Grażyna”  jako  zastępca  dowódcy  plutonu. Na  Kolei  Wschodniej  zatrudniony  był  również  Janusz  Pacewicz  „Biliński”. 

Strz. z cenzusem Janusz Pacewi cz „Biliński” (1921-1999). ZDJĘCIE POCHODZi Z ZASOBÓW MUZEUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Podczas  Powstania  Warszawskiego  walczył  na  terenie  II  Obwodu  Żoliborz  Okręgu  Warszawa  AK.  Przeszedł  cały  szlak  bojowy  9.  Kompanii,  służąc  w  229  plutonie  pod  dowództwem  ppor. Witolda  Lisowskiego  „Zarewicza”.  Po  kapitulacji  Żoliborza  został  wzięty  do  niewoli  i  resztę  wojny  spędził  w  Stalagu  XI  A Altengrabow  oraz  w  obozie  pracy  Hammersleben  w  Górach  Harzu.  Po  wojnie  wrócił  do  kraju.  W  1983  r.  został  odznaczony  Warszawskim  Krzyżem  Powstańczym.

Nie uniknęli prześladowań

Krzyżem  Kawalerskim  Orderu  Odrodzenia  Polski  i  Złotym  Krzyżem  Zasługi  odznaczony  został  też  por.  rez.  Wincenty  Szymański  „Nik”.  Na  kolei,  w  Dyrekcji  Okręgowej  Kolei  Państwowych  w  Warszawie  i  Ministerstwie  Komunikacji  pracował  już  przed wojną.  Bronił  Warszawy  we  wrześniu  1939  r.  Służył  w  komórce  kolejarskiej  zajmującej  się  obroną  przeciwlotniczą.  W  konspiracji  dowodził  plutonem  1745  w  6.  Rejonie  „Helenów”  VII  Obwodu  „Obroża”  Okręgu  Warszawa  AK.  W  1943 r.  był  przez  kilka  miesięcy  więziony  na  Pawiaku  za  organizowanie  pomocy  dzieciom  Zamojszczyzny.  Po  tym,  jak  udało  się  go  wykupić  z  niewoli,  wrócił  do  pracy  konspiracyjnej.  W  czasie  Powstania  Warszawskiego  działał  w  Lasach  Sękocińskich,  a  później  pomagał  wypędzonym  warszawiakom  osadzonym  w  obozie  przejściowym  w  Ursusie.  W  lutym  1945  r.  został  aresztowany  przez  NKWD  i  zesłany  na  Ural.  Po  powrocie  do  Polski  pracował  w  Ministerstwie  Komunikacji. W  konspiracji  współzałożycielem  organizacji  niepodległościowej  Związek  Odbudowy  Rzeczypospolitej  był  z  kolei  technik  kolejowy  ppor.  rez.  sap.  Władysław  Wojciechowski  „Wyrwa”.  On  również  brał  udział  w  obronie  Warszawy  we  wrześniu  1939 r.  Następnie  od  1942  r.  służył  w  AK  w  6.  Rejonie  „Helenów”  VII   Obwodu  „Obroża”  Okręgu  Warszawa  AK.  Był  dowódcą  plutonu  1742,  a  później  dowódcą  9.  kompanii  sapersko-kolejarskiej.  Zajmował  się  wywiadem  przemysłowym  i  sabotażem  na  kolei,  także  w  pruszkowskich  Zakładach  Naprawczych  Taboru  Kolejowego.  Podczas  Powstania  Warszawskiego  działał  w  Lasach  Sękocińskich.  Po  upadku  Powstania  organizował  pomoc  wypędzonym  warszawiakom  osadzonym  w  obozie  przejściowym  Dulag  121  w  Pruszkowie.

Niemieckiej  niewoli  nie  uniknął  po  upadku  powstania  kpr.  pchor.  Zdzisław  Skwara  „Zych”.  Do  1946  r.  był  jeńcem  Stalagu  XI  B  Fallingbostel  w  Dolnej  Saksonii.  W  okresie  okupacji  „Zych”  pracował  w  warsztatach  kolejowych  na  Pradze  jako  brygadzista,  a  następnie  w  Piasecznie  przy budowie  taboru  kolejowego.  Od  1940  r.  był  żołnierzem  ZWZ-AK  w  oddziale  por.  Lucjana  Giżyńskiego  „Gozdawy” (od  1944 r.  Batalion im  Stefana  Czarneckiego).  W  szeregach  tej  formacji,  nazywanej  od  pseudonimu  dowódcy  Batalionem  „Gozdawa”,  walczył  na  Starym  Mieście.  Po  przejściu  kanałami  do  Śródmieścia  Północnego  wstąpił  do  batalionu  saperów  Okręgu  Warszawa  AK.

100-letnia tradycja zobowiązuje

 Kolejarze  zawsze  angażowali  się  w sprawy  ważne  dla  Polski  – mówi  Krzysztof  Mamiński,  prezes  zarządu  PKP  S.A.  – Pamiętamy  o  bohaterach  i  przypominamy  ich  sylwetki  przy  okazji  100-lecia  odzyskania  niepodległości. W  ramach  tegorocznych  obchodów  rocznicy  Powstania  Warszawskiego,  PKP  S.A.  zaplanowała  wystawę  prezentującą  pracowników  kolei,  którzy  wzięli  udział  w  Powstaniu.  Ekspozycję  będzie  można  oglądać  od  1  do  14  sierpnia  na  trzech  warszawskich  dworcach  –  Centralnym,  Wschodnim  i  Zachodnim. 

Artykuł powstał przy współpracy z PKP SA

 

Źródło: niezalezna.pl, PKP.pl

#polskie koleje #walka o niepodległość #pomoc dla państwa podziemnego #bohaterowie PKP