Powstanie Unii Lubelskiej to kompromis polityczny dalece wyprzedzający swoja epokę, zawarty poprzez negocjacje i argumentację - napisał premier Mateusz Morawiecki w liście z okazji otwarcia ekspozycji aktu Unii Lubelskiej 1569 r. w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
Dokument, który znajduje się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, to
oryginalny dokument pergaminowy, potwierdzony 78 pieczęciami senatorów i posłów Wielkiego Księstwa Litewskiego, czyli litewski egzemplarz przeznaczony dla stanów koronnych.
– podało Archiwum. Egzemplarz polski, pod którym podpisali się posłowie reprezentujący Koronę Polską i przeznaczony dla strony litewskiej, nie przetrwał do naszych czasów. Wystawa, w ramach której można oglądać akt oraz dokumenty stanowiące kontekst powstania Unii, potrwa od 3 do 6 lipca oraz od 8 do 12 lipca.
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Paweł Pietrzyk podczas uroczystego otwarcia ekspozycji, wyraził przekonanie, że
okazanie oryginału aktu z 1569 r. przyczyni się nie tylko do jego popularyzacji, ale podkreśli wagę zachowania narodowego dziedzictwa historycznego dla następnych pokoleń.
Premier Mateusz Morawiecki w liście odczytanym przez sekretarza stanu w KPRM Pawła Szrota zaznaczył, że
w momencie jej (Unii Lubelskiej ) powstawania był to kompromis polityczny dalece wyprzedzający swoja epokę, kompromis zawarty poprzez negocjacje i argumentację, ewenement na skalę europejską.(...) zawarcie Unii Lubelskiej miało i ma istotne znaczenia dla naszej ojczyzny i Europy. To wspaniałe, dalekowzroczne i ambitne porozumienie przez wiele wieków kształtowało historię i tożsamość tej części kontynentu. Zastosowane w praktyce nowatorskie rozwiązania przyczyniły się do wzmocnienia postaw obywatelskich, republikańskich oraz demokratycznych na całym obszarze Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a w kolejnych latach stały się inspiracją do tworzenia nowego modelu cywilizacyjnego w krajach Europy Środkowej. Dziś jesteśmy spadkobiercami tej ważnej myśli politycznej
Wiceminister kultury Magdalena Gawin przypomniała, że
dokument Unii Lubelskiej trafił na listę światową dziedzictwa UNESCO Pamięć Świata. (...) Stronami wnioskującymi były Polska, Litwa, Łotwa, Białoruś i Ukraina.
Jest niezaprzeczalnym faktem, że dorobek i tradycja Unii Lubelskiej wywarły silny, pozytywny wpływ na kształtowanie się tożsamości środkowoeuropejskiej, na ugruntowanie zasad wolności, na umocnienie poczucia dumy z kroczenia własną, oryginalną drogą.
– napisał Prezydent RP Andrzej Duda.
W uroczystej inauguracji ekspozycji wzięli udział również ambasador Litwy Eduardas Borisovas, ambasador Białorusi Vladimir Chushev, ambasador Łotwy Edgars Bondars oraz ambasador Ukrainy Andrij Deszczycia.