August Zamoyski – myśleć w kamieniu
- Mamy do czynienia z ekspozycją praktycznie kompletną, ukazująca postać artysty, jego twórczość i historię intensywnego i barwnego życia, przepojonego niezwykłą siłą, którą tak świetnie widać w pracach tego niepowszedniego twórcy – napisał wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński w liście do uczestników wernisażu wystawy „August Zamoyski. Myśleć w kamieniu” w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Ekspozycję można oglądać od 6 grudnia.
- Po dwóch latach starań, dzięki zaangażowaniu ludzi, którym bliska jest idea skupiania w kraju polskiego dziedzictwa kulturowego, w tym także pracowników Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, udało się na początku bieżącego roku podpisać umowę, w wyniku której zakupiliśmy znajdującą się we Francji kolekcję 89 rzeźb autorstwa Augusta Zamoyskiego – napisał minister kultury prof. Piotr Gliński w liście.
Wicepremier przypomniał wystawę Muzeum Narodowego w Warszawie, która zaprezentowała dopiero co przywiezione rzeźby. Ocenił, że „dała ona przedsmak tego, z jak wielką i wspaniałą sztuką mamy do czynienia”. Minister kultury dodał:
Dziś otwierana ekspozycja to swego rodzaju podsumowanie wyżej wspomnianych wysiłków związanych ze sprowadzeniem kolekcji do Polski, intensywnych prac konserwatorskich oraz udanej współpracy między Muzeum Narodowym w Warszawie a Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, które posiada archiwum Augusta Zamoyskiego, będące zarówno dopełnieniem jego oeuvre, jak i dokumentalną wręcz ilustracją życia współczesnych artyście elit artystycznych i intelektualnych.
Zapraszając do zapoznania się ekspozycją wicepremier zapewnił, że będzie ona „znaczącym wydarzeniem muzealnym nie tylko dla warszawiaków”. Wyraził serdeczne podziękowania zespołom obu Muzeów – Muzeum Narodowego i Muzeum Literatury w Warszawie za ich pracę włożoną w przywrócenie szerokiej publiczności pamięci o jednym z najwybitniejszych polskich artystów rzeźbiarzy.
Wystawa „August Zamoyski. Myśleć w kamieniu”
Wystawa August Zamoyski. Myśleć w kamieniu, zamykana w 2020 roku, czyli w roku 50. rocznicy jego śmierci, będzie wystawą pełną, bo najszerzej prezentującą niemal kompletne dzieło, ale i również przez fakt ukazania Zamoyskiego jako artysty i człowieka. Odzyskane i przywrócone do dawnej świetności, podczas pokazu konserwatorskiego w warszawskim Muzeum Narodowym, rzeźby z kolekcji francuskiej w Muzeum Literatury „spotkają się” po latach ze swoimi nielicznymi „siostrami” z polskich zbiorów i dzięki wielopoziomowej narracji, poprowadzonej za pomocą różnorodnych materiałów archiwalnych opowiedzą barwną historię tego niezwykłego Artysty.
Materiał ten został podzielony na siedem segmentów: I. „Jabłoń”, II „Spotkanie z Ritą”, III „Zakopane”, IV. „Nowy Jork-Paryż”, V. „Podróże z Matą”, VI. „Powrót do porządku”, VII. „W stronę sacrum”. Taką koncepcję umożliwiło pozyskanie olbrzymiego archiwum artysty, w którym znalazł się także cenny zbiór archiwaliów, głównie fotografii dokumentujących karierę sceniczną niemiecko-włoskiej tancerki i aktorki Rity Sacchetto (1880-1959), pierwszej żony rzeźbiarza. Wśród tych materiałów odnalezione zostały także XIX-wieczne rękopisy dwóch znakomitych kompozytorów europejskich: Ferenca Liszta i Roberta Schumanna.
Ekspozycja prezentuje także powiększenia unikatowych fotografii archiwalnych oraz cytaty z wypowiedziami samego artysty, a także fragmenty jego niezwykle bogatej korespondencji. Po raz pierwszy można także zobaczyć nieznane dotąd obszary aktywności artystycznej Zamoyskiego. Przedstawiony zostanie jako artysta-rzeźbiarz, ale również jako sportowiec – miłośnik nart, boksu i kolarstwa, który w sierpniu 1925 roku dokonał słynnego wyczynu. W wyniku zakładu, trasę Paryż-Zakopane, ok. 2989 km przebył rowerem w 21 dni, pokonując ok. 130 km dziennie. Wystawa w Muzeum Literatury ukaże go również jako fotografa i filmowca.
Uratowane z pożogi wojennej archiwum Zamoyskiego stanowi niezwykle cenny materiał badawczy i źródłowy, nigdy dotąd nie publikowany i nie wystawiany. Dokładne jego poznanie z pewnością zaskoczy rewelacjami na światową skalę, jak choćby autorskimi filmami Zamoyskiego kręconymi amatorską kamerą wąskotaśmową (9,5 mm) Pathé-Baby z lat 1926–1929, m.in. z udziałem Witkacego prezentującego słynne miny – maski czy strojącego nie mniej zabawne miny, Artura Rubinsteina, a także rejestrującymi sceny z życia paryskiej bohemy na Montparnassie z udziałem m.in. Louisa Marcoussisa, Alicji Halickiej, Maxa Jacoba, Mojżesza Kislinga, Adolfa Loosa, młodego Marca Chagalla czy tańczącą w paryskim zaułku Jacqueline Goddard, słynną modelkę Mana Raya. Cykl filmów z Jabłonia oddaje unikalny obraz codziennego życia magnackiej rezydencji w Polsce okresu międzywojennego. Na filmach z Brestovan (Słowacja) i Dévaványa (Węgry) – rodzinnych stron matki, Ludmiły Zamoyskiej – można zobaczyć obraz wielokulturowego świata galicyjskiej prowincji.
W ramach wystawy odtworzony został fragment pracowni artysty. Podczas drugiej kwerendy w Sylvanès kustosze Muzeum Literatury i Muzeum Narodowego w Warszawie odkryli skrzynie z narzędziami artysty, w tym własnoręcznie przez niego wykuwanymi dłutami.
Unikalnym aspektem wystawy będą również trawestacje zaginionych rzeźb Zamoyskiego z okresu formistycznego z lat 1917-1923, które na podstawie jedynie archiwalnych fotografii, specjalnie na potrzeby wystawy, wykonali studenci ASP w Warszawie. W ten sposób powstały swoiste „parafrazy” dzieł Zamoyskiego oddające estetykę rzeźb mistrza z tamtego okresu. Prace te zostaną integralnie włączone w strukturę wystawy.
Podkreślenia wymaga fakt, że powrót Augusta Zamoyskiego do kraju, początkowo planowany jako wypożyczenie dzieł z Francji na wielką wystawę wędrującą po Polsce, ostatecznie został zakończony kupnem całej kolekcji do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Źródło: mkidn.gov.pl
