10 sierpnia 1937 roku szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał rozkaz numer 00485 nakazujący „całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich”. Ze 143 tys. osób aresztowanych w ZSRS pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Polski w latach 1937-38 stracono 111 tys.
W rozkazie stwierdził, iż istnieje w ZSRR wielka polska organizacja szpiegowska – zwana Polską Organizacją Wojskową, której celem jest zniszczenie Związku Sowieckiego i jego władz. W związku z tym należy wyłapać jej członków i innych Polaków, którzy nawet, jeśli nie należą do POW, to na pewno są przeciw władzy. Nakazał ich rozstrzelać lub wysłać do łagru na co najmniej 10 lat.
Treść rozkazu była znana od początku lat 90. XX wieku, kiedy ujawnił ją Anatolij Sudopłatow, syn sowieckiego szpiega, w książce o życiu ojca. Później opublikował ją rosyjski Memoriał, najpierw w Rosji, potem w polskiej „Karcie”. Do oryginału rozkazu dotarł kilka lat temu Tomasz Sommer, który tak wspominał poszukiwania tego dokumentu:
Szukałem go bez powodzenia w Moskwie, potem jedna z wersji razem z sygnaturą wskazującą na miejsce źródłowe znalazła się w publikacji wydanej w 2010 r. przez IPN i jego ukraiński odpowiednik. Złożyłem wtedy zapytanie do archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) w Kijowie, otrzymałem jednak odmowę z uzasadnieniem, że dokument jest tajny. Później dowiedziałem się, że jeden z rosyjskich blogerów zajmujących się stalinizmem otrzymał dokumenty, których poszukiwał, właśnie z archiwum SBU. (…) Postanowiłem więc zgłosić się do tego archiwum ponownie. Poinformowano mnie, że te dokumenty są jednak odtajnione, co nastąpiło w listopadzie 2011 r. W grudniu ubiegłego roku uzyskałem dostęp do dwóch z wersji rozkazu nr 00485 pochodzących z Charkowa i Odessy. Wykonałem ich fotokopie.
Największą liczbowo grupę ofiar rozkazu nr 00485 stanowili, wedle ocen historyków, polscy chłopi. Zdarzały się wsie, w których wywożono na rozstrzelanie wszystkich mężczyzn, jakich udało się NKWD aresztować. W miastach wyłapywano ludzi na podstawie książek telefonicznych czy list z nazwiskami ludzi opłacających energię elektryczną
Źródło: dzieje.pl
#eksterminacja
#Polacy
#Jeżow
#rozkaz
MŁ