75 lat temu w Szpitalu Wolskim w Warszawie zmarł Jan Bytnar „Rudy”, żołnierz AK, bohater Szarych Szeregów
Trzy dni wcześniej oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów uwolnił go z rąk Niemców przeprowadzając akcję pod Arsenałem. Niestety obrażenia odniesione przez Bytnara podczas przesłuchań prowadzonych przez Gestapo były zbyt rozległe i nie dało się go uratować.
Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 r. w Kolbuszowej. Jego rodzice byli nauczycielami. Ojciec służył w Legionach Polskich. W czasie nauki w warszawskim Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, Bytnar należał wraz z Tadeuszem Zawadzkim „Zośką” i Maciejem Aleksym Dawidowskim „Alkiem” do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej „Pomarańczarni”. W 1939 r. zdali maturę.
Był członkiem konspiracji od jesieni 1939 r. Do końca tego roku związany z Polską Ludową Akcją Niepodległościową (PLAN), następnie z komórką więzienną ZWZ. Od marca 1941 r. działał w Szarych Szeregach. W 1942 r. został komendantem hufca Ochota w Warszawie, przydzielonego do Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”.
Szybko stał się jednym z czołowych wykonawców akcji „małego sabotażu” (…) Skonstruowane przez Bytnara tzw. wieczne pióro służące do wykonywania napisów i rysunków akcjach „małego sabotażu” było później powszechnie stosowane.
– pisał Andrzej Krzysztof Kunert.
Takim piórem Bytnar narysował w 1942 r., w przeddzień święta 3 maja dużą kotwicę, znak Polski Walczącej – na cokole pomnika Lotnika w Warszawie. Od listopada 1942 r. „Rudy” był dowódca hufca „Południe” Grup Szturmowych, będącego jednocześnie plutonem „Sad” Oddziału Specjalnego „Jerzy” Kedywu Komendy Głównej AK. W 1943 r. ukończył kurs szkoły podchorążych AK. Brał udział w akcjach Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” i dywersyjnej akcji „Wieniec II”, a podczas akcji „Bracka” został ranny.
W nocy z 18 na 19 marca 1943 r., w mieszkaniu przy ul. Osieckiej na warszawskim Grochowie, Gestapo aresztowało Henryka Ostrowskiego „Heńka” – dowódcę hufca-plutonu „Praga” Grup Szturmowych Szarych Szeregów. W czasie rewizji Niemcy znaleźli u niego materiały szkoleniowe i wywiadowcze oraz notatki m.in. z adresem Jana Bytnara – komendanta hufca-plutonu „Południe”.
Kilka dni później, w nocy 22 na 23 marca, w kamienicy przy al. Niepodległości, ta sama ekipa gestapowców aresztowała „Rudego”. Również w jego mieszkaniu Niemcy znaleźli przedmioty świadczące o działalności dywersyjnej, m.in. angielski zapalnik naciskowy.
Po aresztowaniu Bytnara w Grupach Szturmowych przeprowadzono akcję alarmową, o sytuacji zawiadomiono jego kolegów, ewakuowano magazyny i oczyszczono lokale konspiracyjne. Przyjaciel i zwierzchnik „Rudego” Tadeusz Zawadzki „Zośka”, zastępca dowódcy warszawskich Grup Szturmowych i komendant hufca „Centrum”, natychmiast podjął działania mające na celu odbicie „Rudego”.
Nawiązał kontakt z Naczelnikiem Szarych Szeregów Florianem Marciniakiem oraz komendantem Chorągwi Warszawskiej i komendantem Grup Szturmowych w Warszawie Stanisławem Broniewskim „Orszą”, przedstawiając im koncepcję odbicia przyjaciela. Chociaż oparta jedynie na przypuszczeniu, że aresztowany zostanie tego samego dnia przewieziony z siedziby Gestapo na Pawiak – została wstępnie zaakceptowana przez zwierzchników.
Przeprowadzenie akcji było kilkukrotnie przekładane. Ostatecznie rozpoczęła się 26 marca 1943 r. o godz. 17.30. W ciężkiej walce, w której udział wzięło 28 członków Szarych Szeregów, uwolniono w niej 21 więźniów, wśród nich obok „Rudego” także Henryka Ostrowskiego „Heńka”.
Jan Bytnar został w 1943 r. pośmiertnie mianowany harcmistrzem, porucznikiem i odznaczony Krzyżem Walecznych. Jest pochowany w kwaterze Batalionu „Zośka” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Źródło: pap.pl
