Nowe wyzwania dla ochrony dzieł sztuki w związku z pandemią wirusa
Muzeum Narodowe w Warszawie jako pierwsza instytucja w Polsce opracowało i udostępniło szczegółowe wytyczne dotyczące zabezpieczenia dzieł sztuki w czasie dezynfekcji. Zespół konserwatorów MNW aktywnie wspiera również inne muzea i instytucje.
W związku z pandemią koronawirusa pojawiły się nowe wyzwania dla ochrony dzieł sztuki. Konserwatorzy oraz pracownicy Laboratorium MNW wydali rekomendacje i wytyczne dotyczące zabezpieczenia obrazów, rzeźb i przedmiotów rzemiosła artystycznego na czas koniecznej dezynfekcji i dekontaminacji pomieszczeń, w których znajdują się te zabytkowe obiekty.
W wielu instytucjach zaistniała konieczność podejmowania akcji dezynfekcyjnych/dekontaminacyjnych. Stosowane do tego środki, mające na celu uchronienie przed zachorowaniem człowieka, są niestety nieobojętne dla dzieł sztuki. Ze względu na określony czas aktywności koronawirusa, znajdującego się na materiałach, z jakich tworzone są dzieła sztuki, izolacja obiektów jest najlepszym sposobem postępowania zarówno na terenie muzeum jak i poza nim. Postępowanie takie jest zgodne z rekomendacjami światowymi.
– napisały w wytycznych Główny Konserwator MNW Dorota Ignatowicz-Woźniakowska oraz dr Elżbieta Pilecka-Pietrusińska kierownik Laboratorium MNW.
Jednakże w obliczu wyższej konieczności istnieje uzasadniona potrzeba wykonywania dezynfekcji (czasem wielokrotnej) pomieszczeń z użyciem preparatów, których działanie może stanowić zagrożenie dla znajdujących się tam obrazów, rzeźb czy przedmiotów rzemiosła artystycznego. Na niebezpieczeństwo to szczególnie narażone są obiekty muzealne znajdujące się w depozycie w wielu instytucjach. Z problemem tym zetknęliśmy się bezpośrednio i budzi on nasz głęboki niepokój. Z naszej wiedzy akcje dekontaminacji przeprowadzane są często bez powiadomienia właścicieli obiektów. Wykonywane są przez oddział Ochrony Przeciwchemicznej i Radiologii WP lub Służbę Ochrony Państwa. Niestety, najczęściej nie ma możliwości bezpośredniego uczestnictwa w akcji konserwatora dzieł sztuki. Pragniemy zwrócić uwagę na fakt, że dekontaminacja nie zawsze dotyczy wszystkich dzieł, ponieważ nie zawsze wszystkie pomieszczenia są przeznaczone do dekontaminacji.
– dodano.
Zgodnie z zaleceniami i rekomendacjami światowych ośrodków konserwatorskich środki stosowane do dezynfekcji/dekontaminacji pomieszczeń, w których znajdują się obiekty zabytkowe (o powierzchni nieporowatej), nie mogą zawierać:
• alkoholi, (np. etanolu, izopropanolu), ponieważ mogą zniszczyć powłoki żywiczne (werniksy na obrazach i politurę na meblach),
• związków chloru, ponieważ mogą one reagować z miedzią (która wchodzi w skład brązów, mosiądzów),
• nadtlenków (np. wodoru), które mogą reagować z metalami (w tym pigmentami stosowanymi w malarstwie) oraz z drewnem.
W sytuacjach absolutnie wyjątkowych, kiedy dzieła nie mogą być wyniesione np. ze względu na bardzo duży ciężar oraz bardzo duże wymiary, na czas zabiegu dekontaminacji pomieszczeń, dzieła muszą być zabezpieczone: okryte np. folią malarską i następnie szczelnie zaklejone taśmą malarską. Zabezpieczenie można usunąć kilka godzin po wykonaniu zabiegu.
Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie
