wyzwolenie obozu

27 stycznia 1945 r. żołnierze Armii Czerwonej dotarli do bram niemieckiego obozu Auschwitz. Wewnątrz było 7 tysięcy więźniów, którzy cudem dotrwali do wyzwolenia, w tym około pół tysiąca dzieci. Niemcy rozpoczęli przygotowania do likwidacji Auschwitz w sierpniu 1944 r. Do połowy stycznia 1945 r. wyekspediowali ok. 65 tys. osób do Rzeszy, w tym niemal wszystkich Polaków, Rosjan i Czechów. Mimo zbliżania się oddziałów sowieckich, nadal działały komory gazowe. Po raz ostatni Niemcy użyli ich 28 listopada 1944 r. Ostateczną likwidację obozu zaczęli, gdy ruszyła ofensywa sowiecka. Rozpoczęli ewakuację więźniów, których pognano w tzw. marszach śmierci. W Auschwitz i Birkenau zostało ok. 9 tys. więźniów, w tym ok. 500 dzieci. Esesmani uznali, że nie nadają się do pieszej ewakuacji i zamierzali ich zgładzić. Zdążyli zabić ok. 700 z nich.