Gaz płynny może pomóc polskim gospodarstwom przetrwać kryzys energetyczny

Kiedyś największym dostawą LPG do Polski była Rosja. Dziś, po inwazji na Ukrainę jej miejsce zajmują powoli inni dostawcy.

Warto podkreślić, że nie ma obecnie embarga na dostawy LPG z Rosji i wiele firm nadal się tym zajmuje, choć wiadomo, że sprzedaż ropy i gazu jest dla Rosjan jednym z najważniejszych źródeł finansowania ekspansji międzynarodowej i agresji w Ukrainie

– mówi Bartosz Kwiatkowski, dyrektor Polskiej Organizacji Gazu Płynnego.

Sankcje nakładane na Rosję spowodowały jednak, że jej rola na tym rynku stopniowo maleje. W obecnej chwili państwa Unii Europejskiej nie zdecydowały się solidarnie objąć sankcjami ani gazu ziemnego, ani gazu płynnego LPG, choć do takiego ruchu starał się przekonywać polski rząd. Wiemy, że obecnie polska administracja analizuje, czy jednostronne zatrzymanie importu LPG z Rosji do Polski nie zagroziłoby bezpieczeństwu energetycznemu kraju. Aktualnie czołowym globalnym producentem są Stany Zjednoczone i stamtąd sprowadzamy do Europy rekordowe ilości gazu. W przypadku rynku polskiego nastąpiło też w ciągu roku podwojenie importu gazu ze Szwecji

– dodaje ekspert POGP.

W I półroczu 2022 r. dostawy z Rosji wyniosły 50,4 proc. całego importu, podczas gdy w analogicznym okresie 2021 r. było to 62,9 proc. – notujemy więc w tym zakresie spadek o 12,5 pp. Udział Szwecji w łącznym przywozie produktu wyniósł w I półroczu 2022 r. 32,2 proc. , co oznacza wzrost aż o 13,3 pp. Pozostała ilość importowanego gazu rozkłada się na szereg krajów, z których największe znaczenie miały dostawy z Litwy, Czech, Niemiec i Kazachstanu.         

                                                                                                                                
Nie można zakręcić kurka z LPG

LPG sprowadzany jest do Polski z wykorzystaniem trzech terminali morskich. LPG dociera też do naszego kraju cysternami drogowymi lub kolejowymi. Gaz docierający drogą kolejowa i kołową jest przeładowywany w wielu terminalach lądowych.

To wielki atut LPG – w efekcie łatwo zmienić źródła zaopatrzenia i niemożliwe jest odcięcie dostaw na rynek poprzez tzw. zakręcenie kurka

– zaznacza dyr. Kwiatkowski.

Polska jest europejskim liderem, jeśli chodzi o wykorzystanie LPG jako paliwa do napędzania samochodów. W wyniku kryzysu paliwowego zainteresowanie tym nośnikiem energii wciąż rośnie – w ubiegłym roku zarejestrowano ponad 13,5 tys. nowych samochodów osobowych z instalacjami LPG, podczas gdy rok wcześniej nowych rejestracji było nieco ponad 9 tys. Dziś co ósmy Polak jeździ na autogazie. Co ciekawe, podobnej skali wzrosty w związku z atrakcyjnością cenową autogazu notują inne rynki europejskie – w tym niemal równie duży jak Polska rynek włoski. Warto przy tym podkreślić, że poziom cen autogazu jest obecnie raczej zbliżony do zeszłego roku, a nawet nieco niższy – kosztuje średnio 3 zł za litr wobec 3,21 za litr w porównaniu z listopadem roku ubiegłego. Natomiast benzyna jest droższa niż rok temu, dzięki czemu znacznie wzrosła opłacalność montażu samochodowych instalacji gazowych

– wylicza dyrektor Kwiatkowski. 

Gaz płynny może być dostarczany wszędzie tam, gdzie nie dociera gaz ziemny

 Gaz płynny LPG ma też taką zaletę, że duże ilości gazu można łatwo magazynować i przewozić w butlach i cysternach

– podkreśla dyrektor Kwiatkowski.

Rozwiązanie to pozwala również na samodzielne planowanie dostaw i napełnienie magazynów – np. zbiornika przydomowego – z wyprzedzeniem, na całą zimę. Gaz płynny może być dostarczany wszędzie tam, gdzie nie dociera gaz ziemny z sieci, dlatego może być wykorzystywany jako paliwo pomostowe – do momentu wykonania przyłącza gazowego. Ponad 2,5 mln budynków jednorodzinnych w Polsce, które nadal nie mają dostępu do gazu ziemnego, może z powodzeniem korzystać z gazu płynnego. Obecnie korzysta z niego do celów grzewczych i gospodarczych 34 proc. gospodarstw domowych w Polsce – według GUS – przede wszystkim na terenach wiejskich

– zaznacza ekspert.

Według danych Ministerstwa Klimatu koszty ogrzewania gazem płynnym w 2022 r. wzrosły najmniej w porównaniu do innych paliw: węgiel to wzrost średnich kosztów wynoszący 7,5 tys. zł rocznie, olej opałowy do ogrzewania podrożał o ok. 5 tys. zł, a gaz płynny – średnio o 1,5 tys. zł. To czyni cenę LPG mocno konkurencyjną wobec innych źródeł ogrzewania dostępnych na polskim rynku.                                                    

 Trzeba powiedzieć stop smogowi!  

 Jak podkreślają eksperci, gospodarstwa domowe mogą otrzymać dofinansowanie z programu Czyste Powietrze na wymianę systemu ogrzewania na gaz płynny. Cały proces wymiany nie jest zbyt trudny i trwa średnio 1,5–2 miesiące.

Każde gospodarstwo zainteresowane taką inwestycją – a najczęściej jest to inwestycja związana z budową lub modernizacją domu – ponosi koszty związane z budową instalacji, a następnie koszty utrzymania. Dla domku jednorodzinnego około 100 mkw. to mniej więcej 10–12 tys. zł z kotłem do kilkunastu tysięcy, jeśli dodamy do tego zbiornik

– wyjaśnia Maciej Chyż, rzecznik prasowy Gaspolu, czołowego na polskim rynku dostawcy LPG.

Dodaje, że możliwości wsparcia w tym zakresie oferuje właśnie program Czyste Powietrze. Warto podkreślić, że systemy ogrzewania na gaz płynny są zgodne z podejmowanymi przez kolejne samorządy uchwałami antysmogowymi, co oznacza, że przez dłuższy czas nie pojawi się konieczność wymiany instalacji, a co za tym idzie, jest to inwestycja na lata.

Stosowanie LPG przyczynia się do ograniczenia emisji szkodliwych pyłów i niebezpiecznego benzopirenu o blisko 100 proc. i zmniejsza emisję dwutlenku węgla o 65 proc. w odniesieniu do jednego gospodarstwa domowego

– podkreśla Bartosz Kwiatkowski z POGP.

Przy cenach nośników energii obowiązujących w bieżącym roku systemy grzewcze wykorzystujące gaz płynny można uznać za optymalne – zwłaszcza w przypadku starszych budynków na terenach wiejskich. Konkurencyjne mogą być obecnie głównie pompy ciepła – jest to rozwiązanie efektywne, ale nie dla każdego. Pompy ciepła sprawdzą się dla osób, które posiadają ocieplony dom, korzystają z niskotemperaturowego systemu grzewczego i są gotowe zainwestować w dość kosztowną instalację. Jeśli jednocześnie zainwestowały w fotowoltaikę i mają własną tanią energię, pompa ciepła może być dla nich rozwiązaniem najtańszym w eksploatacji.  Aby rozwiązać efektywnie kosztowo kryzys cywilizacyjny smogu w Polsce, potrzebujemy kombinacji kotłów gazowych i pomp ciepła

– dodaje.

Mówi się jednak o zakazie stosowania kotłów gazowych w Unii Europejskiej od 2025 r., co mocno niepokoi użytkowników gazowych instalacji grzewczych.

Polska Organizacja Gazu Płynnego wystąpiła do Ministerstwa Rozwoju i Technologii z prośbą o interpretację prac legislacyjnych prowadzonych na poziomie Komisji Europejskiej. Zgodnie z uzyskaną odpowiedzią „w chwili obecnej obawy o ewentualny zakaz eksploatacji w istniejących budynkach kotłów gazowych wydają się nieuzasadnione”

– podkreśla dyrektor Kwiatkowski.

Unia Europejska nie ma bowiem uprawnień do zakazania jakiejkolwiek technologii grzewczej. Projektowane przepisy dążą natomiast do ograniczenia wykorzystania dla celów grzewczych paliw kopalnych, co oznacza, że użytkownicy LPG w przyszłości będą w coraz większym stopniu wykorzystywać paliwa pochodzenia odnawialnego, czyli np. bioLPG

– zaznacza. 

Nie ma obecnie żadnych problemów z dostępnością LPG

Roczne zużycie LPG sięga u nas 2,5 mln ton, z czego ok. 2,1 mln ton pochodzi z zagranicy

– podkreśla Maciej Chyż.

Nasz spółka importuje większość LPG zużywanego przez naszych klientów w Polsce głównie ze Szwecji, ale dociera on do nas również z USA, Norwegii, Niemiec czy europejskich portów ARA (Amsterdam–Rotterdam–Antwerpia) lub z Francji

– dodaje.

Wykorzystujemy własny terminal gazowy w Porcie Gdańsk

– podkreśla Chyż.

Spółka cały czas go rozbudowuje, aby zwiększyć zdolności przeładunkowe w Gdańsku. Oprócz tego Gaspol korzysta z terminali lądowych, a do transportu wykorzystuje wagony kolejowe i autocysterny.

To jest dziś dużym wyzwaniem, bo na kolei pierwszeństwo ma węgiel  

– mówi rzecznik Gaspolu.

Dlatego dostawcy LPG postulują, żeby gaz ten traktowany był w przewozach na równi z węglem, to też źródło energii dla wielu gospodarstw domowych – zwłaszcza że pojawił się duży popyt na gaz płynny po wybuchu wojny w Ukrainie.

Firmy szukają tańszej alternatywy

Wiele małych i dużych firm, które używały  gazu ziemnego w swoich instalacjach przemysłowych albo do ogrzewania, zaczęło szukać tańszego zamiennika

 – wyjaśnia rzecznik Gaspolu.

Przestawienie instalacji z gazu ziemnego na LPG jest stosunkowo proste. Zainstalowanie zbiornika z LPG przy domu czy fabryce wymaga jedynie wykonania odpowiedniego projektu. Następnie należy wystąpić o pozwolenie na budowę i zrealizować całą inwestycję, co wiąże się z kosztami, w szczególności przy większym zużyciu gazu, gdy wymagany jest parownik. Mimo to wiele firm decyduje się na gaz płynny, który ma w Polsce szerokie zastosowanie

– dodaje.

Powszechne jest przekonanie, że LPG stosuje się głównie do napędzania aut i gotowania. Tymczasem gaz ten jest używany również w rolnictwie, drobiarstwie, suszarniach zboża, w hotelarstwie, do ogrzewania powierzchni magazynowych, a także w przemyśle ciężkim. W 2022 r. obserwujemy bezprecedensowe zainteresowanie LPG ze strony przemysłu – firmy obawiają się wyłączeń gazu ziemnego i szukają alternatywy, a LPG jest dla nich prostym rozwiązaniem. Użycie tego paliwa pozawala bowiem na wykorzystanie tych samych instalacji grzewczych, co przy gazie ziemnym, ponadto przy dużym zapotrzebowaniu na energię cieplną – zwłaszcza przy instalacjach wysokotemperaturowych – można realnie wybierać tylko między LPG i gazem ziemnym, a obecnie LPG jest wyjątkowo konkurencyjny wobec gazu ziemnego.
                                                                                                       

Stop dla rosyjskiego gazu

Przed wojną w Ukrainie ponad połowa importowanego gazu pochodziła z kierunku wschodniego, ale ta sytuacja – jak wspomnieliśmy – zmienia się na korzyść importu z innych kierunków. Gaspol zaraz po inwazji odciął się od dostaw z Rosji.

W końcu lutego br. zrealizowaliśmy ostatnią transakcję, jeśli chodzi o LPG z Rosji, od tego momentu Gaspol sprowadza gaz z północy Europy i z innych kierunków dzięki temu, że mamy terminal morski w Gdańsku

– mówi Maciej Chyż.

Dla spółki nie było to trudne, bo od lat dywersyfikowała kierunki dostaw. W dodatku możliwości dostarczania LPG są dużo większe niż gazu ziemnego.

Są trzy terminale morskie, które umożliwiają import tego surowca z innych kierunków niż wschodni. To w dużej mierze decyduje o tym, że rynek LPG jest chyba najbardziej zdywersyfikowanym rynkiem, jeżeli chodzi o paliwa płynne, bo możemy też dodać transport kolejowy i kołowy

– dodaje rzecznik Gaspolu. 

Jakie są perspektywy dla rynku LPG?

 W Polsce także produkujemy pewną ilość gazu płynnego. Istotnym producentem są należące do Orlenu rafinerie w Płocku, Gdańsku, Możejkach i w czeskim Litwinowie. Pojawiła się nawet polska firma Ekobenz sp. z o.o., produkująca wspierany przez UE bioLPG.

LPG jest w Polsce wiodącym paliwem alternatywnym, korzysta z niego znacząco ponad 100 tys. gospodarstw. To są domy i osiedla zlokalizowane poza siecią gazu ziemnego, w obszarach wiejskich, mniej zurbanizowanych

– zauważa rzecznik prasowy Gaspolu.

Skroplony gaz LPG emituje dwukrotnie mniej CO2 niż węgiel i nie produkuje smogu. Czyli dzięki temu, że zmieniamy nasze źródło ogrzewania z węgla na gaz płynny, oddychamy czystszym powietrzem, my, nasze rodziny, nasi sąsiedzi

– zaznacza.

Gaz płynny przeżywa obecnie w Polsce, jak i w Europie renesans. Zarówno klienci indywidualni jak i przedsiębiorcy dostrzegają zalety tego paliwa. LPG jest obecnie atrakcyjne cenowo, technologia jest sprawdzona, a jej zastosowanie do ogrzewania budynków znakomicie redukuje zagrożenie smogiem. Polska od lat jest europejską potęgą na rynku LPG – jesteśmy eksporterem sprzętu, a na rynku działa wiele profesjonalnych firm, które potrafią dobrać, zainstalować i sprawdzić system pod kątem bezpieczeństwa. To, co jednak najważniejsze w obecnych czasach, to fakt, że LPG jest paliwem dostępnym, sprowadzanym z różnych części świata, ale i produkowanym w polskich rafineriach. Dostawy gazu płynnego nie są uzależnione od podejmowanych za wschodnią granicą decyzji politycznych. Wbrew rozpowszechnianym na rynku plotkom, przyszłość kotłów gazowych jako technologii grzewczej wydaje się być w Polsce zapewniona na wiele dziesięcioleci.