Suplementacja żelazem. Czy jest potrzebna i co trzeba wiedzieć?

Żelazo w naszym organizmie

Każdy zdrowy człowiek w swoim organizmie ma około 3-4 g żelaza i znajdziemy je:

• w tzw. puli magazynowej - żelazo występuje w naszym organizmie w formie związanej z ferrytyną i homosyderyną – głównie w wątrobie i śledzionie. To właśnie tam żelazo jest magazynowane i czeka na zwiększone potrzeby organizmu lub braki dostarczania żelaza z diety. 
• we krwi w krwinkach czerwonych - żelazo jest składnikiem budulcowym hemoglobiny, a hemoglobina jest czerwonym barwnikiem krwinek czerwonych, czyli erytrocytów, które krążą we krwi
• w tzw. puli tkankowej - żelazo znajduje się w tkankach jako składnik mioglobiny lub składnik enzymów (perozsydazy, katalazy)
• w tzw. puli osoczowej - żelazo znajduje się w osoczu w formie związanej lub niezwiązanej z transferryną

Funkcje żelaza

Żelazo odpowiada w organizmie za:

• transportuje tlen - warunkuje prawidłowe dotlenienie tkanek i narządów
• uczestniczy w metabolizmie komórkowym i tym samym wpływa na pracę serca, mięśni, wydzielanie hormonów
• buduje i warunkuje pracę mięśni
• uczestniczy w krążeniu krwi przez łożysko

Skąd organizm czerpie żelazo w diecie

Organizm człowieka dziennie zużywa ok. 1-2 mg żelaza. Wynika to ze złuszczania się nabłonków, krwawień z żółcią czy krwawień miesiączkowych. Utracone w ten sposób żelazo nie powraca jako nowo tworzone w ciele człowieka. Pierwiastek ten jest pobierany z puli magazynowej, która nieuzupełniana uszczupla się z każdym dniem. Z tego też powodu należy dostarczać żelazo z zewnątrz odpowiednią dietą. Spożywane produkty muszą być bogate w żelazo w formie hemowej i niehemowej. 

Żelazo hemowe jest bardzo dobrze wchłaniane i znajduje się między innymi w wątrobie wieprzowej, drobiowej i wołowej, kaszance, wołowinie, cielęcinie i wieprzowinie. 

Żelazo niehemowe jest trójwartościowe i żeby zostało wchłonięte do organizmu musi ulec przekształceniu w żelazo dwuwartościowe. Z tego też względu wchłania się do organizmu słabiej ok. 1-5%. Żelazo niehemowe znajduje się między innymi w produktach roślinnych: soi, fasoli, pistacjach, szpinaku, płatkach owsianych.

Niedobory żelaza w organizmie

Zdarza się, że mimo urozmaiconej diety powstają niedobory żelaza. Może to być spowodowane:

• dieta – np. dieta wegetariańska lub wegańska, które w danym momencie mogą nie być odpowiednio zaplanowane i w pełni zbilansowane
• przewlekła utratą krwi z przewodu pokarmowego - w przebiegu raka jelita grubego, żołądka, żylaków odbytu, uchyłków, polipów, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, wrzodów żołądka i dwunastnicy
• upośledzenie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego - np. w wyniku zwiększonego pH soku żołądkowego, zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka, celiakii, infekcji Helicobacter pylorii czy niedoczynności tarczycy lub nerek
• zwiększone zapotrzebowanie organizmu na żelazo - np. w czasie ciąży, laktacji, w podeszłym wieku czy przy współistniejących chorobach.
• krwawienia z dróg rodnych kobiet – w wyniku obfitych i długotrwałych miesiączek, krwawień pomenopauzalnych, mięśniaków macicy, nowotworów złośliwych, licznych porodów czy poronień

Objawy niedoboru żelaza

Żelazo jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu. W momencie, gdy zaczyna go brakować zaczynają występować niedobory, a gdy trwa to już stosunkowo długo, jego brak może doprowadzić do niedokrwistości, czyli anemii. 

Pierwsze objawy braku żelaza przebiegają bezobjawowo, dopiero później pojawiają się inne objawy związane z niedokrwistością:

• głód patologiczny
• zanik brodawek języka i wygładzenie jego powierzchni
• nietolerancja wysiłku
• zmęczenie
• trudności w koncentracji
• osłabienie
• niepokój
• zaburzenia snu
• duszność wysiłkowa
• bóle i zawroty głowy
• mroczki przed oczami
• kołatanie serca
• suchość skóry i błon śluzowych
• pękanie kącików ust
• wypadanie włosów
• łamliwość paznokci
• bladość skóry
• słabe ukrwienie spojówek

Suplementy diety oraz leki z żelazem

Obecnie na rynku znajdziemy wiele preparatów uzupełniających niedobory żelaza:

• leki na receptę – przepisuje lekarz w przypadku stwierdzonego niedoboru żelaza i niedokrwistości
• leki OTC
• suplementy diety
• wyroby medyczne specjalnego przeznaczenia żywieniowego

Preparaty te mogą mieć zróżnicowany skład od pojedynczych po zawierające dodatkowo np. kwas foliowy, witaminę C i inne dodatki.

 

Źródło: niezalezna.pl

#anemia #żelazo